Armañantzas
Armañantzas[3] ([aɾmaɲants̻as̺]) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrerria merindadekoa. Iruñetik 70 kilometro mendebaldera dago, eta itsas mailatik 489 metro gorago. 61 biztanle zituen 2014. urteko erroldan.
| Armañantzas | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Lizarra | ||||||||||
| Eskualdea | Vianaldea | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Armañanzas | ||||||||||
| Alkatea | Francisco Javier Oion Sanz (UPN) | ||||||||||
| Posta kodea | 31228 | ||||||||||
| INE kodea | 31035 | ||||||||||
| Herritarra | armañantzastar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°33′36″N 2°17′06″W / 42.56°N 2.285°W | ||||||||||
| Azalera | 12,3 km² | ||||||||||
| Garaiera | 489 metro | ||||||||||
| Distantzia | 70 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 54 (2023:  3) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 4,37 biztanle/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 59,32 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 0 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 10,42 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1][2] | % 0,00 (2018:  %-1,28) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.armananzas.es/ | ||||||||||
Geografia aldatu
Inguru naturala eta kokapena aldatu
Herria Lizarrako merindadearen mendebaldean dago, Arabako mugatik gertu, Santsol eta Esprontzeda bitarteko errepidean. Herrigunea, bi aldaparen arteko mendixka batean dago. Etxeak nahasean dira herrian, eta kaleak, estuak eta irregularrak dira.
Armañantzasek Desoio eta Esprontzedarekin egiten du muga iparraldean, mendebaldean, Bargotarekin; eta ekialde eta hegoaldean, Santsol, El Busto eta Torres del Riorekin.
Historia aldatu
Udalerria kokatzen den toki berean ahaidego feudaleko jauregi bat izan zen. Eraikina hegoaldean kokatzen zen, elizatik 150 metrora. Jauregiari buruzko lehen aipamena XII. mendekoa da. XIII. mendean, berriz, jauregiko bizilagunek Tibalt I.a erregeak zuzenduriko seigarren gurutzadan hartu zuten parte. Armañantzasen historiak Los Arcos udalerriaren historiarekin bat egiten du. 1176. urtean, Antso VI.a Jakituna erregeak armañantzastarrei Los Arcostarrei emaniko pribilegio berak jasotzeko aukera eman zien.
1463. urtetik 1753. urtera, herria Gaztelako Erresumaren jabetzakoa izan zen. Berriz Nafarroara berrerantsi zutenean, hiri moduan egin zuen, eta erregeordeak izendaturiko alkate batek agintzen zuen herrian. 1849an herriak eskola zuen, eta bertako maisua sakristaua eta sekretarioa zen aldi berean. Biztanleria-galeraren eraginez herrian gero eta ume gutxiago zirelarik, eskola itxi behar izan zuten 1976an, eta ordutik, herriko haurrek Los Arcosko eskolara joan behar izan dute.
Demografia aldatu
| Aramañantzasko biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Armañantzasen.
Politika aldatu
Udal hauteskundeak aldatu
2007tik Armañantzasko alkatea Francisco Javier Oion Sanz da. 2007an talde bakarra, Agrupación Independiente de Armañanzas (AIA), aurkeztu zen, eta herriaren tamaina txikia dela eta, pertsona bakarra aukeratu zuten. Ez zen boto zuririk izan. Eta baliogabeko botoak 2 izan ziren (emandako botoen %3,85)
| Alderdia | Botoak | Aukeratua? |
| Francisco Javier Oion Sanz (AIA) | 50 | Bai |
2011n Oionek karguari eutsi zion; kasu honetan, ordea, UPNren izenean aurkeztu zen aurretik alkate izandako Maria Celsa Mansorekin batera, nahiz eta biek zerrendan "independente" etiketa eraman.[4] Beraz, egun udalbatzak bi zinegotzi ditu.
| Alderdi politikoa | 2015[5] | 2011[6] | 2007[7] | 2003[8] | 1999[9] | 1995[10] | 1991[11] | 1987[12] | 1983[13] | 1979[14] | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nafar Herriaren Batasuna (UPN) | - | - | %55,56 | 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | %30,63 | 2 | - | - |
| Armañantzasko Elkarte Independente | - | - | - | - | %96,15 | 1 | %94,87 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Armañantzasko Alderdi Independente | - | - | - | - | - | - | - | - | %78,57 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Nafarroako Alderdi Sozialista-PSOE (PSN-PSOE) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | %65,33 | 5 | %67,05 | 5 | %51,35 | 4 | - | - |
Udaletxea aldatu
- HELBIDEA: Plaza Nagusia, z/g
Alkateak aldatu
Hauek izan dira Armañantzasko azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[15] |
| 1979 | 1983 | Independenteak | |
| 1983 | 1987 | PSN | |
| 1987 | 1991 | PSN | |
| 1991 | 1995 | PSN | |
| 1995 | 1999 | Kudeaketa batzordea | |
| Maria Celsa Manso Sanz de Galdeano | 1999 | 2003 | Partido Independiente de Armañanzas |
| Maria Celsa Manso Sanz de Galdeano | 2003 | 2007 | Agrupacion Independiente de Armañanzas |
| Francisco Javier Oion Sanz | 2007 | 2011 | Agrupacion Independiente de Armañanzas |
| Francisco Javier Oion Sanz | 2011 | 2015 | UPN |
| David Perez de Albeniz Crespo[15] | 2015 | 2019 | PSN |
| David Perez de Albeniz Crespo[15] | 2019 | Jardunean | PSN[16] |
Euskara aldatu
Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Armañantzas eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 1,20k zekien euskaraz hitz egiten.
Jaiak eta ospakizunak aldatu
Armañantzasko herriko jaiak Abuztuko laugarren asteburuan ospatzen dira. Normalean jaiak ostiralean hasten dira txupinazoaren jaurtiketarekin eta asteartean antolaturiko herri bazkariarekin amaitu.
Ondasun nabarmenak aldatu
Andre Mariaren eliza, XVI. mendeko eraikin gotiko-pizkundetarra da, nahiz eta elizaren jatorria Erdi Arokoa izan. Jatorrizko garai horretakoak dira kanpoaldeko oinarrizko hormak eta hiru zutabedun mugarriak. Elizak, laukizuzen itxurako nabe bakarra dauka eta aurrealde zuzen txikia. Parrokiak, XVI. mendeko portiko barrokoa dauka eta Lizarrerriko erretaula nagusirik handienetakoa dauka, XVIII. mendean eraikia.
Ondarearen gainontzeko egituren artean, San Joanen baseliza eta Linares ibaiaren gaineko zubia nabarmentzen dira. Zubiak harrizko harlangaitzez eginiko arku zirkularra dauka.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ Nafarroako Aldizkari Ofiziala, 2011ko apirilaren 20a.
- ↑ Armañantzas 2015 maiatza: Kandidatura ez.
- ↑ Armañanzasko udal hauteskundeak 2011.
- ↑ Armañantzasko udal hauteskundeak 2007.
- ↑ Armañantzasko udal hauteskundeak 2003.
- ↑ Armañantzasko udal hauteskundeak 1999.
- ↑ Armañantzas 1995 maiatza: Kandidatura ez..
- ↑ Armañantzasko udal hauteskundeak 1991.
- ↑ Armañantzasko udal hauteskundeak 1987.
- ↑ Armañantzasko udal hauteskundeak 1983.
- ↑ Armañantzas1979 apirila: Kandidatura ez.
- ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
- ↑ «LIZARRAKO ESKUALDEKO HAUTESKUNDE BATZORDEA Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- (Gaztelaniaz) Armañantzasko udalaren webgunea.
- (Gaztelaniaz) Armañantzasi buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Herriaren ikuspegia NA-7200 errepidetik Google Street View-n.
Datuak: Q614400
Multimedia: Armañanzas / Q614400
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Armañantzas
