Aranda de Duero Burgosko probintziako hegoaldean dagoen udalerria da, hirugarren populatuena Burgos hiriburua eta Miranda Ebro ondoren.

Aranda de Duero
Espainiako udalerria
Administrazioa
Estatu burujabe Espainia
Autonomia Gaztela eta Leon
Probintzia Burgosko probintzia
AlkateaRaquel González Benito (en) Itzuli
Izen ofizialaAranda de Duero
Posta kodea09400
INEk ezarritako kodea09018
HerriburuaAranda de Duero
Geografia
Koordenatuak41°40′17″N 3°41′11″W / 41.671388888889°N 3.6863888888889°W / 41.671388888889; -3.6863888888889
Map
Azalera127.28 km²
Altuera798 m
MugakideakBaños de Valdearados, Quemada, Zazuar, Vadocondes, Fresnillo de las Dueñas, Fuentespina, Campillo de Aranda, Castrillo de la Vega, Villalba de Duero, Gumiel de Mercado, Quintana del Pidio, Gumiel de Izán eta Villanueva de Gumiel
Demografia
Biztanleria33.626 (2023)
454 (2022)
alt_left 16.915 (%50,3) (%47,4) 15.941 alt_right
Dentsitatea264,19 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremuaUTC+01:00
Hiri senidetuakSanta Cruz Tenerifekoa, Romorantin-Lanthenay, Langen (Hessen) eta Salon-de-Provence
MatrikulaBU
arandadeduero.es

2009ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera 32.928 biztanle zituen.

Geografia aldatu

Duero ibaiak zeharkatzen du herria. Horrez gain, Arandilla, Bañuelos eta Nava ibaiadarrak udalerrian isurtzen dituzte bere urak.

Duero ibaiaren ohantze nagusiak paisaia laua sortzen du, haran disimetriko bat, iparraldeko isurialdea malkartsuagoa delarik, plataforma multzo batek mugatua. Beraz, malda handirik gabeko paisaia da, hareharri edo kareharriek, landazabaletako zoru hareatsuek eta ibai nagusiko ibarretako eta ibaiadarretako limo-buztintsuek osatua.

Historia aldatu

Aranda de Duero hiria X. mendean jaio zen, Errekonkista osteko birpopulaketaren ondorioz. 1029an Antso Nagusiak Iruñeko Erresumari lotu zion eta, hau hiltzean, Gartzia III.aren eskuetara pasa zen. Hala ere, 1054ko Tamaróngo guduaren ondorioz, gaztelarren eskuetara pasa zen. XIII. mendean Erresumako hiribildu nagusienetariko bat izan zen. Erregalia asko lortu zituen eta XV. eta XVI. mendeetan, bere urrezko aroa bizi zen, noiz Santa Maria eliza eta hainbat jauregi eraiki zituzten.

XVIII. mendean, borboien erreinaldietan, Aranda de Duero errege-hiribilduren izaera sendotu zen. XIX. mendean, trenbidearen heltzearekin batera, bertoko ekonomia berpiztu eta bere ardoak ospetsu bilakatu ziren.

Banaketa administratiboa aldatu

Herriak Biztanleria (2000) Biztanleria (2010)[1]
Aranda de Duero 29.245 32.537
La Aguilera 271 254
La Calabaza 138 130
Monte Costaján - 101
Sinovas 108 132

Demografia aldatu

Bilakaera demografikoa
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
5.549 5.760 6.592 7.977 9.455 10.420 13.632 18.828 27.849 29.814 29.942 33.154

Gastronomia aldatu

Gastronomia da herriko indarguneetako bat. Herriko gastronomiak lau zutabe garrantzitsu ditu:

Ekonomia aldatu

Hiria Gaztela eta Leongo 3. industrialdea da, sektorean 4872 langile dituena, 136 enpresatan, eta 1. hiria ehunekotan: biztanleria aktiboaren %32,9a (2007ko abenduko datua). Hirian Autonomia Erkidegoko enpresa handienetako batzuk daude: Leche Pascual (8.a), GlaxoSmithKline (15.a), Gerardo de la Calle - Artepref (167.a), baita Michelin taldeko lantegi handi bat ere, besteak beste.

Arandatar ospetsuak aldatu

Herri eta hiri senidetuak aldatu

Galeria aldatu

Erreferentziak aldatu

Kanpo estekak aldatu