Ameriketako Estatu Batuetako presidente

Ameriketako Estatu Batuetako presidente
	Hail to the Chief (en)
Datuak
Mota	kargu hautetsia, estatuburua, gobernuburua, komandante burua eta lehendakaria
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Jarduera
Honen parte	first family of the United States (en) eta executive branch of the U.S. government (en)
Karguaren titularra	Donald Trump
Historia
Sorrera	1787ko apirilaren 30a
	webgune ofiziala;

Ameriketako Estatu Batuetako presidentea (ingelesez: President of the United States; akronimoa: POTUS edo Potus) Estatu Batuetako estatuburua eta gobernuburua da.^[1] Herrialdeko goi-kargu politikoa da, bere eraginagatik eta aintzatespenagatik. Presidentea Gobernu federalaren botere betearazlearen buru da.^[2]

Beste botere eta erantzukizun batzuen artean, Estatu Batuetako Konstituzioaren II. artikuluak presidenteari ematen dio lege federala «zehatz-mehatz betearazteko» ardura, presidentea Indar Armatuetako komandanteburu bihurtzen du, ofizial exekutibo eta judizialak izendatzeko baimena ematen dio Senatuaren kontseilu eta baimenarekin, Estatu Batuen kanpo-politikaren buru jartzen du, eta presidenteari barkamenak edo luzamenduak emateko baimena ematen dio.

Presidentea hautesleku batek (edo Ordezkarien Etxeak, hauteslekuak ez badio botoen gehiengoa hautagai bati ematen) aukeratzen du zeharkako sufragio bidez, lau urteko agintaldi baterako.

1951n Konstituzioaren Hogeita Bigarren Zuzenketa berretsi zenetik, inor ezin da presidente kargurako bi aldiz baino gehiagotan hautatu. Presidentearen heriotza, kargugabetzea, dimisioa edo uko egitea gertatuz gero, presidenteordeak hartuko du presidentetza.

Orain arte, berrogeita bost pertsonak hartu dute kargua, eta berrogeita zazpi presidente izan dira. Izan ere, Grover Cleveland presidenteak eta Donald Trump elkarren segidakoak ez diren bi agintalditan balio izan zuten, eta ordena kronologikoan kontatzen zaie bai Clevelandi (hogeita bigarren eta hogeita zazpigarren presidente) bai Trumpi (berrogeita bosgarren eta berrogeita zazpigarren agintaldietan). Kargurako aukeratutako pertsonetatik, lau hil ziren euren agintaldian, arrazoi naturalengatik edo gaixotasunengatik (William Henry Harrison, Zachary Taylor, Warren G. Harding eta Franklin D. Roosevelt), batek dimisioa eman zuen (Richard Nixon) eta beste lauak hil egin zituzten (Abraham Lincoln, James A. Garfield, William McKinley y John F. Kennedy).

Hautaketa prozesua

Hautagarritasuna

Konstituzioaren bigarren artikuluko lehen ataleko bosgarren klausulak presidente hautagarri izateko baldintzak ezartzen ditu. Presidentetzarako hautagai batek egin beharrekoak:

Estatu Batuetako jaioterria izatea;
Gutxienez hogeita hamabost urte izatea;
Estatu Batuetan gutxienez hamalau urtez bizileku iraunkorra izatea.

Hautaketa eta zina

Ameriketako Estatu Batuetako mapa, estatu bakoitzari dagokion hautesle kopurua eta banaketa sistema erakusten dituena; guztira 538 diren gehiengoa lortzeko 270 hautesle behar dira.

Estatu Batuetan presidentea zeharkako sufragio bidez aukeratzen da. Hautesle ordezkari kopuru jakin batek, kolektiboki <i>Hautesleku</i> gisa ezagutzen direnek, presidentea hautatzen dute ofizialki. «Election Day»-n (azaroko lehen astelehenaren ondorengo asteartean), estatu bakoitzeko eta Columbia Barrutiko hautesleek hautesle horiek bozketa bidez hautatzen dituzte. Estatu bakoitzak hautesle-kopuru jakin bat du esleituta, eta kopuru hori bat dator estatu horrek Kongresuko ganbera bakoitzean dituen ordezkarien baturarekin. Estatu gehienetan botoen gehiengoa lortzen duen hautagaitzak estatuko hautesle guztiak irabazten ditu Hauteslekuan bozkatzeko.^[3]

Kargua uztea edo ezgaitasuna

Presidente kargua hutsik gera daiteke hainbat arrazoirengatik: heriotza, dimisioa eta kargugabetzea.

Presidentearen ondorengotza-lerroa
1	Lehendakariordea
2	Ordezkarien Ganberako presidentea
3	Senatuko pro tempore presidentea
4	Estatuko idazkaria
5	Altxorraren idazkaria
6	Defentsako idazkaria
7	Fiskal nagusia
8	Barne idazkaria
9	Nekazaritza idazkaria
10	Merkataritza idazkaria
11	Lan idazkaria
12	Osasun eta Giza Zerbitzuetako idazkaria
13	Etxebizitza eta Hiri Garapenerako idazkaria
14	Garraioko idazkaria
15	Energia idazkaria
16	Hezkuntzako idazkaria
17	Beteranoen Gaietarako idazkaria
18	Segurtasun Nazionaleko idazkaria

Soldata

**Soldata presidentzialaren bilakaera**
Ezarpen-urtea	Soldata (dolarrak)	Baliokidetza 2017an
1789	25 000	718 000
1873	50 000	1 060 000
1909	75 000	2 080 000
1949	100 000	1 030 000
1969	200 000	1 340 000
2001	400 000	554 000
Erreferentziak:^[4]^[5]

Egoitza

1800etik aurrera, John Adams presidentea zenean, Etxe Zuria EBetako presidentearen egoitza ofiziala da Washington D.C.-en. Karguan dagoen bitartean, bere instalazioak eta langileak erabiltzeko eskubidea du, mediku-laguntza, aisia, etxeko zerbitzuak eta segurtasun-zerbitzua barne.^[6]

Thurmont Itsas Laguntzarako Instalazioa, Camp David izenez ezaguna, Catoctin Mountain Park-en dagoen instalazio militar bat da, Frederick konderrian (Maryland), Washington D.C. kanpoaldean. Gaur egun, presidentearen eta bere gonbidatuen atsedenerako egoitza ofizial gisa erabiltzen da.^[7]

Blair House Eisenhower-en bulego exekutiboen eraikinaren ondoan dago, Etxe Zuriaren eta Lafayette parkearen gunean. Presidentearen ostatu-etxe ofiziala da, eta, behar izanez gero, presidentearen bigarren egoitza.^[8]