Wikipedia

Amanda Jones

poeta, asmatzailea, aktibista

Amanda Jones, jaiotzez, Amanda Theodocia edo Theodosia Jones (East Bloomfield, New York, 1835eko urriaren 19a -Brooklyn, New York,1914ko martxoaren 31) poeta eta asmatzaile estatubatuarra izan zen, emakumeen eskubideen aldeko irakasle eta ekintzailea, Jones izeneko huts-metodo bat asmatu zuelako ezaguna.[1]

Amanda Jones

(1879)
Bizitza
JaiotzaEast Bloomfield (New York), 1835eko urriaren 19a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaBrooklyn, 1914ko martxoaren 31 (78 urte)
Hobiratze lekuaCleveland
Heriotza modua: Gripea
Jarduerak
Jarduerakidazlea, poeta eta asmatzailea
Amanda Jones, huts-metodoaren asmatzailea

Lehen urteak eta hezkuntza aldatu

Henryren eta Mary Almaren (Mott) alaba izan zen.[2] Hamabi neba-arrebetatik laugarrena izan zen.[3] Hamabost urterekin eskolatik atera ondoren, irakasle lanetan hasi zen.[3] Geroago, AEBko gerra zibileko gerra-abestien idazle eta poeta gisa ezagutarazi zen.

Berritzailea izan zen latako elikagaiak kontserbatzeko eta olioa erregai gisa erabiltzeko teknologiaren alorrean. Women 's Canning and Presering Companyko gerente gisa, emakumeak baino ez zituen kontratatu.[4][3][3] Poeta gisa hainbat poema bilduma argitaratu zituen, besteak beste, Ulahi: And Other Poems (1861), A Prairie Idyl, and Other Poems (1882), Rubaiyat of Solomon, and Other Poems (1905) eta Poems, 1954-1906 (1906). Bere lanik garrantzitsuena Ulahi: An Indian legend versfied poema epikoa da.

Espiritualismoaren eragina aldatu

Thomas Dicken idazkien eta mugimendu espiritualistaren eraginpean, 1854an Jones espiritismora bihurtu zen eta mediuma zela pentsatu zuen. 1869an Chicagora joan zen, espirituek hantxe nahi zuten ustean, eta han aldizkako argitalpen batzuetarako idatzi zuen, besteak beste, Western Rural, Univarse, Interior eta Bright Sides-en.

Patenteak eta asmakizunak, 1872-1880 aldatu

1872an, Jonesek hutsean ontziratzeko prozesu bat garatu zuen elikagaiak kontserbatzeko, Leroy C. Cooley de Albany irakaslearen laguntzarekin, Emily ahizparen koinatua baitzen. Hurrengo urtean bost patente lortu zituen bere prozesuari zagokionez, eta horietako bitan asmatzaile bakarra izan zen. Beste asmakizun bat garatu zuen, olio-erregailu bat, 1880an patentatua. Hala ere, asmakizunetan oinarritutako negozioak ezartzeko saiakerek ez zuten arrakastarik izan, eta berriro idatzi zuen. 1882an A Prairie Idyll argitaratu zuen.[5]

Women's Canning and Presering Company Fundazioa - 1890 aldatu

Emakumearen eskubideen eta sufragioaren defendatzaile handia izan zen, eta 1890ean Chicagon Women's Canning and Presering Company izeneko enpresa sortu zuen, emakumeak baino ez zituena kontratatzen.

Bere emakume-langileei zuzendutako hitzaldi batean, Jonesek zera esan zuen:

«Emakumeen industria da hau. Inork ez du, ez gure ekintzen aldeko botorik emango, ez gure transakzioak egingo, ez gure liburuak eramango, ez emakumeen soldatei buruzko iritzia emango, ez gure fabrikak gainbegiratuko. Eman diezaiegun gizonei edozein lan egoki, baina eutsi diezaiogun gobernu-botereari. Enpresa prestakuntza-eskola bat da, emakume langileentzat, zeu beste guztiekin. Hemen bada misio bat, bete dadila!».

Enpresa horrek 1893an porrot egin zuenean, Chicago utzi eta ni ahizpa zituen Junction Cityra (Kansas) joan zen.

Ondorengo bizitza aldatu

Jonesek lanean jarraitu zuen bere bi asmakizunekin, eta 1903, 1905 eta 1906ko ontziratze-prozesuari buruzko patenteak lortu zituen, baita 1904, 1912 eta 1914an olio-erregailuarekin zerikusia zuten beste patente batzuk ere. Noizean behin literatura-lanak argitaratzen jarraitu zuen, hala nola Rubaiyat of Solomon and Other Poems 1905ean.

Hispaniar-estatubatuarren Gerraren ondoren, Estatu Batuetako Itsas Armada ikatz-ontzietatik petroliorako trantsizioa ikertzen hasi zen.[6] 1904an, 489 orrialdeko txosten bat argitaratu zuten, ikatzaren eta petrolioaren arteko konparazioa luze eta zabal zehazten zuena.[7] Jonesi eskatu zitzaion Engineer-en txostenaren berrikusketa teknikoa idazteko: With which is Introduated Steam Engineering. Haren obituarioaren arabera, eskuzabaltasunez ordaindu zitzaion 1904 eta 1905ean lau artikulu egiteagatik.[8]

1910ean A Psychic Autobiography autobiografia argitaratu zuen, espiritismoarekiko interesean oinarritua. Bizitzaren amaieran, Brooklynera (New York) joan zen negoziei ekiteko, eta hantxe hil zen gripe edo neumoniagatik 1914an, 78 urte zituela.[8] Who's Who in America delakoan sartu zen, 1912-13an, eta Woman's Who's Who in America-n, 1914-15ean.[5]

Clevelandeko (Ohio) Riverside hilerrian lurperatuta dago, William nebaren lurzatian.

Lana aldatu

1854an utzi zuen irakaskuntza, bere lehen poema Ladies' Repository de Cincinnatik argitaratu ondoren. 1861ean Ulah, and Other Poems argitaratu zuen; bertsoen bigarren liburua, Poems, 1867an argitaratu zen. Haren osasuna ahula izan zen 1859an tuberkulosia izan zuenetik. Poems argitaratu ondoren, urtebete eman zuen Wisconsingo ama alargunaren etxean sendatzen.

Liburuak aldatu

Jonesek sei liburu argitaratu zituen bere bizitzan zehar.

  1. Ulah: And Other Poems. Jones, Amanda T. Buffalo: H.H. Otisa. 1861
  2. Poems/ Poemak. By Amanda T. Jones, Argitaratua/Sortua: New York, Hurd and Houghton, 1867.
  3. A Prairie Idyl, eta Other Poems. Argitaratua/Sortua: Chicago, Jansen, McClurg & company, 1882.
  4. Rubáiyat of Solomon eta Other Poems. By Amanda T. Jones; Sarrera J. N. Larned. Argitaratua/Sortua: New York, Alden brothers, 1905.
  5. Poems, 1854–1906, by Amanda T. Jones. Argitaratua/Sortua: New York, Alden Brothers, 1906.
  6. Psychic Autobiography / by Amanda T. Jones; sarrera: James H. Hyslop. Argitaratua/Sortua: New York: Greaves Publishing Co., 1910.

Cincinnatiko Argitalpenen Bilduma aldatu

1855 eta 1864 artean, Jonesek maiz argitaratu zuen Ladies Repositoryn. Olerki horiek, Overland Monthly and Out West aldizkarian 1894an argitaratu zuen batekin batera, eskuragarri daude Michigango Unibertsitateko Making of America Journals liburutegi digitalean.[9]

Iruditegia aldatu

  •  
    Amanda Jones, Sandra Uvek ikusia Emakume Bereziak Erakusketa
  •  
    Amanda T. Jones, XIX. eta XX. mendeko emakumea

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Amanda Theodosia Jones. .
  2. ↑ Amanda Theodosia Jones. .
  3. ↑ a b c d Amanda Theodosia Jones, Inventor and Owner of All-Woman Business. .
  4. ↑ Amanda Jones. Inventor of Vacuum Canning. .
  5. ↑ a b "Jones, Amanda Theodosia," Notable American Women: A Biographical Dictionary, Volumes 1–3: 1607–1950. Edward T. James, Janet Wilson James, Paul Boyer, Eds. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press, 1974, vol. 2, pp.284–85.
  6. ↑ «Petroleum and Sea Power - American Oil & Gas Historical Society» aoghs.org.
  7. ↑ «Report of the U.S. Naval liquid fuel board of tests conducted on the Hohenstein water tube boiler, showing the relative evaporative efficiencies of coal and liquid fuel under forced and natural draft conditions as determined by an extended series of tests» archive.org (Government Printing Office).
  8. ↑ a b Obituary:The Junction City Daily Union (Junction City, Kansas), 1 April 1914, page 3.
  9. ↑ «Making of America Journal Articles» quod.lib.umich.edu.

Bibliografia aldatu

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Amanda_Jones&oldid=8951090"(e)tik eskuratuta