Agenda 21 Nazio Batuek garapen iraunkorra eusteko sortutako programa da. Plan hau aurrera eramateko, akzio guztiak mundu eta nazio mailan bultzatu behar dira NBEko entitateen bitartez, gobernu eta estatuen bitartez eta talde partikular garrantzitsuen bitartez, ingurumenaren gain eragin egiten duten arlo guztietan.

Programa eta garapen iraunkorra aldatu

Agenda 21ean, 28. kapituluan hainbat helburu erakusten ditu, autoritate lokalen laguntza behar dela esan ondoren: a) 1996rako herrialde guztietako autoritateek haien herriekin kontsulta prozesu bat aurrera eraman behar dute eta ondoren kontsentsua lortu komunitaterako Programa 21 baten gainean.

Ondoren, 25. kapituluan honako hau dio: 25.12). Umeak ez dira lurra zaintzeko erantzukizuna izango duten bakarrak, garapenean dauden hainbat herrialdeetan biztanleri erdiaren laguntza behar da gutxienez.

Historia aldatu

1960ko hamarkadan, komunitate zientifikoa planetaren arazo handiez ohartarazten hasten da: pobrezia, biodibertsitateko eta ingurumen-hondatzeko galera. Giza jardueren arteko interrelazio fisiko eta halabeharrezkoak eta natura nabari egiten hasten dira. Ingurumenean, bizi garen biosferan gertatzen da, eta sistema konplexu, dinamiko, sinergiko, zalantzagarri eta ekosistemaren eta bien elkarrekiko egokitzapena eskatzen duen sistema sozioekonomikoaren arteko elkarrekiko interdependentzia dagoena izatea.

1968an Aurelio Pecceik eta Alexander Kingek Erromako Kluba sortu zuten arazo berri hauen erronkei arreta jartzeko.

1972ko ingurumenaren gaineko munduko lehen bilketaren bitartez, zimenduak jartzen hasten dira 20 urte geroago Rio de Janeiron, (1992an). Stockholmon, 1972ko Giza Ingurunearen gaineko Konferentzia honetan, 113 nazio parte hartu zuten  eta bere Idazkari Nagusia Maurice Strong doktorea  Rio-koa izango litzatekeela ere esan zuen. “Hura baino lehen” izan zen, horrela kontatzen du Strong doktorea, kasu honetan, ingurumena ia berritasuna kontuan hartuta, eraman zuen eztabaida.

1987an, Konferentzia honen ondoren konklusioak jaso ziren Brundtland Txostenean, “Gure Etorkizun Komuna”, Gro Harlem Brundtlandek, Norvegiako Lehen Ministro ohiak, zuzenduta, izenburua jarrita. Stockholmgo Konferentzia honen emaitza bezala, Nazio Batuen (PNUMA-ren) Ingurumeneko Programa ezarri zen eta NBEk Ingurumenaren eta Garapenaren gaineko Munduko Komisioa ezarri zuen 1983an.

Aurrerapenak aldatu

Garapen jasangarri-kontzeptuko Nazio Batuen aldetik adopzio informala sorreratik abiatzen da. 1983an giroaren gaineko munduko Komisiokoa garrantzi handia izan zuen eta 1987an izenburua jarritako bere txostena argitaratu zuen garapeneko (WCED-etako) gure etorkizun komuna, ere Brundtland Txostena bezala ezagututa; txosten honek azpimarratu zuen hegoko herrien pobreziara. Komisioak konferentziaren deialdia gomendatu zuen gai hauen gainean.

Agenda 21eko garapena 1989ko Abenduaren 22an hasi zen. Eta  New Yorkeko ingurumenaren gaineko konferentziako eta garapeneko Nazio Batuen ohi ez bezalako batzarreko onespenarekin hasi zen.

Gaur egun, Agenda 21eko kide askok akordioak berretsi dituzte eta antolatutako nazio eta lokala mailarako bere programak, halako amaierarako, Nazio Batuekin lotutako entitate desberdinak garatu dituzten gidariei jarraituz Estatu Batuak Absente nabarmena dira, Ibai-Gailurrera joan zen baina adierazpena eta programa sinatzeari uko egin zion herria.

Agenda 21 batzutik aurrera doikuntzak eta berrikusteak izan dira garatu diren erantzun estuak. Lehenengo, Rio+5 izeneko konferentzia, ekainaren 23tik 27ra egin zen 1997.urtean, New York-en.  Agenda 21 berriena, Johannesburgoko Lurraren Gailurra, Hegoafrikako 2002ko irailaren 4rako abuztuaren 26ko hiri honetan bilduta egon da.

Edukia eta egitura aldatu

Agenda 21-eko arazoak honela banatuta daude[1]:

  • I. SAILA: Garrantzi ekonomiko eta soziala

1. ATALA: Hitzaurrea
2. ATALA: Garapen bidean dauden herrialdeen garapen iraunkorra bizkortzeko nazioarteko lankidetza eta honekin lotutako barruko politikak
3. ATALA: Pobreziaren aurkako borroka
4. ATALA: Kontsumo-moten bilakaera
5. ATALA: Dinamika demografikoa eta iraunkortasuna
6. ATALA: Giza osasuna babestea eta sustatzea
7. ATALA: Giza kokapenen garapen iraunkorra sustatzea
8. ATALA: Ingurugiroaren integrazioa eta erabakiak hartzeko uneko garapena

  • II. Saila: Garapenerako baliabideak kontserbatzea eta kudeatzea

9. ATALA: Atmosfera babestea
10. ATALA: Lurreko baliabideak planifikatzeko eta antolatzeko ikuspegi integratua
11. ATALA: Baso-soiltzearen aurkako borroka
12. ATALA: Ekosistema hauskorren antolaketa: desertifikazioaren eta lehortearen aurkako borroka
13. ATALA: Ekosistema hauskorren antolaketa: gune menditsuen garapen iraunkorra
14. ATALA: Nekazaritza eta landa-garapen iraunkorrak sustatzea
15. ATALA: Aniztasun biologikoaren kontserbazioa
16. ATALA: Bioteknologiaren kudeaketa ekologikoki arrazionala
17. ATALA: Ozeanoen eta mota guztietako itsasoen –itsaso itxiak eta erdi itxiak barne– eta kostaldeko guneen babesa eta bertako baliabide bizidunen babesa, arrazoizko erabilera eta garapena
18. ATALA: Ur gezatako baliabideen horniketa eta kalitatea babestea: ur gezatako baliabideen ustiapenerako, antolakuntzarako eta erabilerarako irizpide integratuak aplikatzea
19. ATALA: Produktu kimikoen kudeaketa ekologikoki arrazionala, nazioartean produktu toxikoen eta arriskutsuen legez kanpoko salerosketa prebenitzea barne
20. ATALA: Hondakin arriskutsuen kudeaketa ekologikoki arrazionala, hondakin arriskutsuen legez kanpoko salerosketa prebenitzea barne
21. ATALA: Hondakin solidoen kudeaketa ekologikoki arrazionala eta erabilitako urekin lotura duten auziak
22. ATALA: Hondakin erradioaktiboen kudeaketa kaltegabea eta ekologikoki arrazionala

  • III. SAILA: Talde nagusiak indartzea

23 ATALA: Sarrera
24. ATALA: Garapen iraunkorra eta zuzena lortzeko, emakumearen mesedetan mundu mailan neurriak hartzea
25. ATALA: Haurtzaroa eta gaztaroa garapen iraunkorrean
26. ATALA: Herrialde indigenen eta beren komunitateen zeregina onartzea eta sendotzea
27. ATALA: Garapen iraunkorra lortzeko lanean elkartutako gobernuz kanpoko erakundeen lana sendotzea
28. ATALA: Agenda 21 babesteko tokian tokiko agintarien ekimenak
29. ATALA: Langileen eta beren sindikatuen papera indartzea
30. ATALA: Merkataritzaren eta industriaren papera indartzea
31. ATALA: Komunitate zientifiko eta teknologikoa
32. ATALA: Nekazarien papera indartzea

  • IV. SAILA: Gauzatzeko bideak

33. ATALA: Finantzaketako baliabideak eta mekanismoak
34. ATALA: Teknologia ekologikoki arrazionalaren transferentzia, lankidetza eta gaitasuna areagotzea
35. ATALA: Garapen iraunkorra lortzeko zientziaren zeregina
36. ATALA: Heziketa, trebakuntza eta kontzientzi hartzea sustatzea
37. ATALA: Garapen bidean dauden herrialdeen gaitasuna areagotzeko mekanismo nazionalak eta nazioarteko lankidetza
38. ATALA: Nazioarteko akordio instituzionalak
39. ATALA: Nazioarteko bitarteko eta mekanismo juridikoak 40. ATALA: Erabakiak hartzeko informazioa

Erreferentziak aldatu

  1. Agenda 21 Eusko Jaurlaritzaren webgunean

Kanpo estekak aldatu