1833ko Espainiaren banaketa administratiboa
1833ko Espainiaren banaketa administratiboak Espainia probintzietan banatu zuen "eskualde historiko"-etan sailkatuta.[1] Eskualde historiko horietako asko, gaur egun autonomia erkidego gisa eratu dira[2] eta ia probintzia guztiek orduko mugak mantentzen dituzte.[2][3]
1833ko Errege Dekretu baten bitartez — Javier de Burgosek — orduko Sustapen Estatu Idazkariak Espainia estatu zentralizatu bihurtu zuen.[4] Probintzia bakoitzak bere hiriburuaren izena hartu zuen (lau izan ezik, beraien jatorrizko izena mantendu zutenak: Nafarroak hiriburua Iruñean, Arabak Gasteizen, Gipuzkoak Donostian eta Bizkaiak Bilbon).[1]
Probintziak eta eskualde historikoak
aldatuJavier de Burgosen 1883ko banaketak 49 probintzia eratu zituen. Dekretu berdinak probintzia horiek hainbat eskualde historikotan sailkatzen zituen. Eskualdeak probintzien sailkapenerako bakarrik erabiltzen ziren: ez zuten gobernurik, ez aginterik, ez administrazio-mailarik.[5] Probintzia bakoitzak gobernadore zibil (gaztelaniaz gobernador civil) bat zuen Estatuko gobernuak izendatua.[6]
« | El territorio español en la Península e Islas adyacentes queda desde ahora dividido en cuarenta y nueve provincias que tomarán el nombre de sus capitales respectivas excepto las de Navarra, Álava, Guipúzcoa y Vizcaya, que conservan sus actuales denominaciones. | » |
:Iturria: 1833ko azaroaren 30eko Errege Dekretua[1] |
Eskualde historikoa | Probintziak |
---|---|
Andaluzia | Almería, Cádiz, Kordoba, Granada, Huelva, Jaén, Málaga, Sevilla |
Aragoi | Huesca, Teruel, Zaragoza |
Asturias | Oviedo |
Baleares (Baleares) | Palma de Mallorca |
Kanariak | Santa Cruz de Tenerife (Kanarietan probintzia bakarrik zegoen garai hartan) |
Gaztela Berria | Ciudad Real, Cuenca, Guadalajara, Madrid, Toledo |
Gaztela Zaharra | Ávila, Burgos, Logroño, Palencia, Santander, Segovia, Soria, Valladolid |
Katalunia | Barcelona, Girona, Lleida, Tarragona |
Extremadura | Badajoz, Cáceres |
Galizia | La Coruña, Lugo, Orense, Pontevedra |
León | León, Salamanca, Zamora |
Murcia | Albacete, Murcia |
Nafarroa | Nafarroa |
Valencia | Alicant, Castellón, Valencia. |
Euskadi | Araba, Gipuzkoa, Bizkaia. |
Iturria: 1833ko azaroaren 30eko Errege Dekretua[1] |
Ondorengo aldaketak
aldatuLegea onartu zenetik gaur arte, hainbat aldaketa egin dira probintzien inguruan:
- 1836ean Valentziako probintziak eremu zati bat kendu zion Alacanteko kostari eta azken honek Albacete (Villena) eta Murtziari (Sax).[7]
- 1841ean Logroño zabaldu zen, baina behin-behinean.[8]
- 1844 eta 1854 artean Gipuzkoako hiriburua Tolosa izan zen, Donostiaren ordez.[9]
- 1846an Ciudad Real eta Albacete arteko mugak zuzendu ziren, Villarrobledo Albaceterako gehituz.[7]
- 1851n Requena eta Utiel Cuencatik Valentziara pasa ziren.[10][11]
- 1927an Kanarietako probintzia bitan banatu zen, gaur egungo Santa Cruz Tenerifekoa eta Las Palmas Kanaria Handikoa probintzietan. Probintzia kopurua 50era igo zen.
- 1980ean Logroñoko probintzia-k Errioxako probintzia izena hartu zuen.[12][13]
- 1982an, autonomia erkidegoen sorreran, Santanderko probintzia-k Kantabriako probintzia izena hartu zuen.[14]
- 1983an Oviedoko probintzia Asturiasko probintzia-n bihurtzen da.[15]
- 1986an probintzien izen-aldaketa ahalbidetzen duen legea onartzen da.
- 1992an Gerona eta Léridako probintziek Girona eta Lleida izen katalanak hartzen dituzte, hurrenez hurren.[16]
- 1995ean Castellóngo Gàtova udalerria Valentziako probintziara pasatzen da.[17]
- 1997an Palma de Mallorcako probintzia-k Illes Balearsko probintzia izena hartzen du.[18]
- 1998an La Coruña eta Orense probintzien izendapen ofiziala aldatu zen A Coruña eta Ourense-ra.[19]
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c d (Gaztelaniaz) Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 on Wikisource;
Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 on the official web site of the government of the Canary Islands, accessed 2009-12-31. - ↑ a b (Gaztelaniaz) Eduardo Barrenechea, Los 'gibraltares' de unas regiones en otras: Treviño, Llivia, Rincón de Ademuz..., El País, 1983-02-08. Accessed online 2000-12-30. This article comments on the persistence of the 1833 territorial division, in the context of a discussion of the remaining exclaves of various provinces.
- ↑ Daniele Conversi, The Spanish Federalist Tradition and the 1978 Constitution, p. 12, footnote 63. Accessed online 2000-12-31.
- ↑ Luis Moreno, Ethnoterritorial Concurrence and Imperfect Federalism in Spain, Instituto de Estudios Sociales Avanzados (CSIC) Working Paper 93-10, p. 12. Fecha de acceso 2000-12-30. En inglés.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mariano González Clavero, Fuerzas políticas en el proceso autonómico de Castilla y León: 1975–1983, 2002 doctoral thesis, University of Valladolid Faculty of Philosophy and Letters, p. 60. Accessed online 2000-12-30, Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes.
- ↑ Jefes Políticos y Gobernadores Civiles, Diputación de Albacete. Accessed online 2000-12-30.
- ↑ a b División provincial de Javier de Burgos de 1833, Jarique. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ 1833. Restablecimiento de la provincia de Logroño, bermemar.com. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ Historia, Ayuntamiento de Tolosa / Tolosako Udala web oficial. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ Renfe Ceranías Valencia, RENFE. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ Ignacio Latorre Zacarés, El Archivo Municipal de Requena Abre sus Puertas, en el web de la biblioteca pública de Requena. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ The Autonomy Process of La Rioja, SiSpain.org. Fecha de acceso 2009-12-31. En inglés.
- ↑ La Rioja: the Autonomous Community, TypicallySpanish.com. Fecha de acceso 2009-12-31. En inglés.
- ↑ LEY ORGÁNICA 8/1981, de 30 de diciembre, de Estatuto de Autonomía para Cantabria, BOE número 9 de 11/1/1982. (BOE-A-1982-635). Aunque la ley fue aprobada en diciembre de 1981, se publicó (y con ello entró en vigor) en 1982.
- ↑ Ley 1/1983, de 5 de abril, sobre cambio de denominación de la actual provincia de Oviedo por la de provincia de Asturias, noticias.juridicas.com. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ Ley 2/1992, de 28 de febrero, por la que pasan a denominarse oficialmente Girona y Lleida las provincias de Gerona y Lérida, derecho.com. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ Ley Orgánica 15/1995, de 27 de diciembre, sobre alteración de los límites provinciales consistente en la segregación del municipio de Gátova de la provincia de Castellón y su agregación a la de Valencia, noticias.juridicas.com. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ Ley 13/1997, de 25 de abril, por la que pasa a denominarse oficialmente Illes Balears la provincia de Baleares, noticias.juridicas.com. Fecha de acceso 2009-12-31.
- ↑ Ley 2/1998, de 3 de marzo, sobre el cambio de denominación de las provincias de La Coruña y Orense, noticias.juridicas.com. Fecha de acceso 2009-12-31.