Wikipedia

Ángeles García-Madrid

idazlea eta preso politikoa

Ángeles García-Madrid (Torrejón de Ardoz, 1918 – Madril, 2015eko azaroaren 8a) idazlea izan zen, prosa eta poemak idatzi zituen.[1] 1939ko maiatzaren 14an, bera eta ama etxean atxilotu zituzten eta hainbat kartzelatik pasatu zen, tratu txarrak ere jaso zituen. Baldintzapeko askatasuna lortu ondoren arazoak izan zituen lana aurkitzeko "gorria" izateagatik.

Ángeles García-Madrid
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakÁngeles García Madrid
JaiotzaTorrejón de Ardoz, 1918
Herrialdea Espainia
HeriotzaMadril, 2015eko azaroaren 8a (96/97 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea
Genero artistikoaolerkigintza

Biografia aldatu

Lehen urratsak aldatu

Torrejón de Ardozen jaio zen, Ciudad Realetik emigratutako gurasoak izan zituen. Handik hilabete gutxira, familia Madrilera joan zen, aita trenbideetako langilea zen eta lekualdatzea eman baitzioten. 13 urterekin josteko tailer batean hasi zen josten, asteko egun guztietan lan egiten zuen, egunean pezeta bat kobratuz. Han sortu zitzaion poesiarekiko interesa, lankide batek ezkongai baten poema bat erakutsi zionean. Bere aurreneko aurrezkiekin hiztegi bat erosi zuen lexikoa handitzeko eta lehen idatziekin hasteko. Bere lehen poema bere iloba jaio berriarentzat izan zen, eta idazle ibilbideari hasiera eman zion.

Gerra zibila eta gerraostea aldatu

16 urte zituela, Zirkulu Sozialistan sartu zen, politikarekiko interesa pizten hasi eta Espainiako Langile Alderdi Sozialistan (PSOE) afiliatu zen, antzerki-lanetan parte hartuz eta Renovación egunkaria salduz. 1936an, Espainiako gerra zibila hasi zen, eta joste-lantegi batean hasi zen lanean, Ozeano Bareko 49. Brigada Mistoarentzat uniformeak egiten.[2] Gizonak buru zirela, Gazteria Sozialista Bateratuek (JSU) boluntarioak eskatu zituzten tranbia-kobratzaileentzat, eta Gartzia-Madril boluntario aurkeztu zen. Gerrako azken 8 hilabeteak Hamairu Arrosetako Julia Conesarekin batera eman zituen lanbide horretan. Gerra amaitu ondoren, 1939ko apirilaren 1ean, Angelesek beste 20 egun eman zituen tranbia-kobratzaile gisa lanean, frankismoaren agindupean, harik eta kanporatu zuten arte.

1939ko maiatzaren 14an, bera eta ama etxean atxilotu zituzten, eraikineko 30 bizilagunetatik 25ekin batera, beste bizilagun batek salatuta. Aita aldez aurretik atxilotu eta Comendadores-en espetxeratu zuten. Han 5 urte eman zituen espetxean, eta gero aske utzi zuten.

García Madridek Requiem por la libertad liburuan azaldu zuen atxiloketa eta espetxeratzea. 20 egun eman zituen Almagro kaleko atxiloketa-zentroan, eta han jo zuten eta egunero ikusi zituen beste lankide batzuk torturatzen. Atxilotuak galdekatu eta torturatzeko erabilitako gelaren ondoan egon zen. Almagroren ondoren, Ventasko emakumeen kartzelara pasatu zen, Hamahiru Arrosak bezala. Lehen Eskuin Galerian kokatu zuten, eta hiltzera zigortu zituzten. Ventasko lehengo ateratzearen lekuko izan zen: Manuela eta Teresa Guerra Basanta ahizpena, ekainaren 24an.[2] Eta baita Hamahiru Arrosena ere, zeinei soneto bat eskaini baitzien.[3]

1940ko maiatzean epaitu eta hamabi urteko kartzela-zigorra ezarri zioten “matxinada militarrari laguntzeagatik”. 1940ko maiatzaren 14ra arte egon zen kartzelan Ventasen. Egun horretan, Tarragonako espetxera eraman zuten beste lagun batzuekin batera, mojek zuzendutako presidio batera. Handik, lehenik, Les Corts espetxera eraman zuten, Bartzelonara, eta, ondoren, Gironara. Han, urtebete eta lau hilabete igaro zituen, azken zortziak erizaintzan tuberkulosia zuelakoan, nahiz eta hark anemia izan.

1942ko otsailean, baldintzapeko askatasuna eman zioten indultu-dekretu bati esker, eta Madrilera itzuli zen. Kartzelatik atera zenean, "gorria" eta preso ohia izateak zailtasun ugari ekarri zizkion lana lortzeko. Azkenean, pantalonera lanbidea ikasi zuen eta denborarekin lantegi txiki bat irekitzea ere lortu zuen. Francisco Franco hil ondoren, bere memoria eta poema-liburuak argitaratu zituen.

Madrilgo UNESCOren Lagunen Klubari (CAUM) lotua egon zen. Klub hori José Luis Gallegok sortu zuen hirurogeiko hamarkadaren hasieran, Luis Rosales poetarekin batera (Alfonso Sastre eta Eva Forest, besteak beste). Hamabi urtez, Asociación de Ex-Presos y Represaliados Políticos Antifascistas elkarteko Kultura Idazkaritza izan zen, eta kargu horretatik bultzatu zuen Domínguez Ucetak Mendebaldeko Parkean Miguel Hernándezi egindako monumentuaren ekimena, 1985ean eraikia eta elkarteak berak ordainduta.[4][5][6] Espainian eta Europan izandako esperientzia kontatzeko hainbat hitzaldi eman zituen.

Madrilen hil zen, 2015eko azaroaren 8an.[7]

Lanak aldatu

  • Al quiebro de mis espinas: poemas desde la carcel 1977an, Comunicación Literaria de Autores (CLA) argitaletxearekin argitaratu zuen, kartzelan idatzitako poemez osatua.[4][8] Garai hartan Acacia Uceta ezagutu zuen eta Angelesi buruz honakoa idatzi zuen: "bere lehen berria olerki-liburu baten bidez iritsi zitzaidan, eta ni sari poetiko bateko epaimahaia izan nintzen. Liburu haren kalitateak eta emozioak, jakin-mina piztu eta autorearen bila hasi eta benetako adiskidetasuna lotzeko zubi izan zen". Garcia-Madrilek berak idatzi zuenez, "Une kritiko horietako batean erabaki zuen Acaciak beharrezkoa zela pixkanaka, mataza handi baten muturretik tira egiten duen bezala, nire oroitzapenen hariari tira egin eta paperean pausatzea".
  • Requiem por la Libertad 1982an, Garcia Madrilek liburua argitaratu zuen, Acacia Ucetaren hitzaurrearekin.
  • Aguas revueltas 1980an, argitaratu zuen, bere bigarren poema liburua.[9]
  • Títere de corcho (1986);
  • Pasos tranquilos (1993)
  • De la memoria ... y otras cosas (2001) .[10]

Sariak eta aintzatespenak aldatu

  • 1993an Espainiako Etxe Erregional eta Probintzialen Konfederazioaren "Aldonza Lorenzo" poesia-saria jaso zuen, Pasos Tranquilos. lanagatik.
  • 1999an PSOEren Madrilgo Federazio Sozialistak “Ana Tutor” saria eman zion.[10]
  • 2012ko urriaren 1ean omenaldia egin zioten PSMren egoitzan alderdiko beste beterano batzuekin batera[11]
  • Kulturarako lehen saria: Ángeles García Madrid[12]
  • 2015eko apirilaren 14an: Premio a Mujeres Luchadoras (Emakume Borrokalarien Saria) jaso zuen, Puente de Vallecasko PSOEren eskutik
  • 2018an, Madrilgo Udalak kale bati eman zion izena, Erretiroko barrutiko Adelfas auzoan.[13]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Ángeles Ortega García-Madrid. .
  2. ↑ a b «Cárcel de ventas» carceldeventas.madrid.es.
  3. ↑ A trece flores caídas. De Ángeles García-Madrid. 2019-10-24.
  4. ↑ a b [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01448944/document De las cárceles de Franco al desencanto: los poetas liberados frente a la Transición. ].
  5. ↑ «El monumento.» Legado de Miguel Hernández.[Betiko hautsitako esteka]
  6. ↑ «'Canfali Vega Baja' - Epoca II Año X Número 1305-87 (26...» prensahistorica.mcu.es.
  7. ↑ November 9, Ángeles said:. (2015-11-08). «HA FALLECIDO ÁNGELES GARCIA-MADRID ex-presa de Ventas y veterana antifascista» Memoria Guadalajara.
  8. ↑ «La Estafeta Literaria: Nº 636 - 15 mayo 1978 (Imágenes JPEG)» prensahistorica.mcu.es.
  9. ↑ «Hoja Oficial del lunes : editada por la Asociación de la Prensa» prensahistorica.mcu.es.
  10. ↑ a b «Ortega García-Madrid, Ángeles» Fundación Pablo Iglesias.
  11. ↑ Ángeles García Madrid: “Nos lo están quitando todo, hay que moverse”. 3 de octubre de 2012.
  12. ↑ Ángeles García-Madrid, reistente, poeta, 95 años de lucha. 25 de abril de 2013.
  13. ↑ «Madrid dedica una calle a Ángeles García-Madrid, en el barrio de Adelfas (Retiro)» Retiro | Foros Locales Madrid.

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ángeles_García-Madrid&oldid=9531799"(e)tik eskuratuta