Zhangye

Zhangye
	Prefektura mailako hiria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Txinako Herri Errepublika
Txinako probintzia	Gansu
Izen ofiziala	张掖市; 张掖地区; 张掖专区
Posta kodea	734000
Geografia
Koordenatuak	38°56′08″N 100°27′19″E / 38.93545°N 100.45529°E
Azalera	38592.06 km²
Demografia
Biztanleria	1.199.515 (2010)
Dentsitatea	31,08 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	936
Ordu eremua	UTC+08:00
Matrikula	甘G
	zy.gansu.gov.cn

Zhangye (txinera sinplifikatuaz: 张掖; pinyineraz: Zhāngyè), Gansu probintzian kokatutako prefektura mailako hiria da. Prefekturak 1.200.000 biztanle inguru dauzka eta 42.000 kilometro karratuko azalera. Zetaren Bidean hiri garrantzitsua izan zen.

Etimologia aldatu

Antzina Ganzhou izena izan zuen bere oasia zela eta (甘泉, Gānquán, "ur gozoa"). Marco Polok Campichu izena erabili zuen bere liburuan^[1].

K.a. 111 urtean Zhangye komandantzia ezarri zen gaur egungo Wuwei hirian, baina izenaren jatorria ordea argitu gabe dago. Teoria herrikoi batek dio "luzatzen den besoa" esan nahi duela, mendebalderantz luzatzen den eremua dela erakutsiz.

Historia aldatu

Hexi korridorearen erdian kokaturik dago Zhangye eta urte askotan Txinako inperioaren muga izan zen. Oso gotorturik izan zuten ipar-mendebaldeko Xiongnu nomaden erasoetatik babesteko. Ondorengo urteetan Zetaren Bidearen iparraldeko adarreran posta-hiria izan zen.

Mendebaldeko Xiak agindu zuen bertan eta X. mendearen inguruan uigurrek eskuratu zuten^[2]. 1219an Mongolen Inperioak eskuratu zuen. Diotenez Kublai Khan enperadorea Zhangyeko Dafo tenpluan jaio zen, egiaztaturik ez badago ere. XII. mendean bertan Marco Polo bidaiari veneziarra urtebetez izan zen hirian eta bere liburuan Dafo tenpluko Buda erraldoia deskribatu zuen^[3].

1879 urtean misiolari kristauak iritsi ziren Zhangyera, Jiuquan-etik ihesean etorrita^[4].

Babao mendietako pinudiak oso garrantzitsuak ziren Ruo eta Hei Shui ibaien emaria kontrolatzen zutelako, uholdeak ekidinez eta nekazarientzako ura urte guztian mantenduaz. 1880. hamarkadan Txinako telegrafo konpainiak baso guztiak soildu zituen eta berehala uholdeak agertu ziren udan eta lehorteak udazkenean^[5]. Honen eraginez nekazaritzak asko sufritu zuen eta hiria despopulatzen hasi zen.

Geografia eta klima aldatu

Kokapena aldatu

Gansu probintziaren ipar-mendebaldean kokaturik dago. 42.000 km²-ko azalera hartzen duen arren erdigunea antzinako oasiaren inguruan du, Ganzhou barrutian.

Hiriaren erdigunetik 30 kilometro mendebaldera Zhangye Danxia geoparkea dago, 510 km²-ko azalera duen ingurune espektakularra^[6]. Koloretako arrokak direla eta Txinako paisaia politena bozkatua izan da hainbat alditan.

Klima aldatu

Datu klimatikoak (Zhangye (1971−2000))
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	0.1	3.6	10.0	17.9	23.5	27.2	29.3	28.2	23.2	16.3	8.0	1.7	15.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	−16.2	−12.2	−4.8	2.2	7.8	11.6	14.2	13.3	7.8	0.1	−6.9	−13.7	0.3
Pilatutako prezipitazioa (mm)	1.4	1.2	3.8	4.8	11.7	24.1	29.6	29.2	16.6	4.6	2.0	1.4	130.4
Prezipitazio egunak (≥ 0.1 mm)	2.4	1.8	2.8	3.0	4.4	7.4	9.4	8.3	5.4	2.5	1.8	2.4	51.6
Iturria: Weather China

Banaketa administratiboa aldatu

Ganzhou Barrutia (甘州区)
Linze Konderria (临泽县)
Gaotai Konderria (高台县)
Shandan Konderria (山丹县)
Minle Konderria (民乐县)
Sunan Yugur Konderri Autonomoa (肃南裕固族自治县)

Demografia aldatu

Hiriaren erdiguneak 260.000 biztanle ditu, prefekturak aldiz 1.200.000 biztanle inguru. 26 etnia bizi dira bertan, Han etniaz gain nagusienak Hui, Yugur eta Tibetarrak dira.

Ondasun nabarmenak aldatu

Dafo tenplua: 1100 urtearen inguruan eraiki zen eta barneak 35 metrotako luzera duen etzandako Budaren estatua erraldoia dago^[7].
Zhangye Danxia geoparkea