Worms, Alemaniako hiri bat da, Renania-Palatinatua estatuan dagoena, Rhin ibaiaren ertzean, Rheinhessen ardogintza eskualdean. Bere biztanleria, 80.000 biztanle ingurukoa da.

Worms
Worms
Luther city (en) Itzuli
Administrazioa
Estatu burujabe Alemania
Alemaniako estatua Renania-Palatinatua
AlkateaAdolf Kessel (en) Itzuli
Izen ofizialaWorms
Jatorrizko izenaWorms
Posta kodea67547, 67549, 67550 eta 67551
Udalerri kodea07319000
Geografia
Koordenatuak49°37′55″N 8°21′55″E / 49.6319°N 8.3653°E / 49.6319; 8.3653
Map
Azalera108.73 km²
Altuera100 m
MugakideakAlzey-Worms (en) Itzuli, Bad Dürkheim (district) (en) Itzuli, Rhein-Pfalz (en) Itzuli eta Landkreis Bergstraße (en) Itzuli
Demografia
Biztanleria84.646 (2022ko abenduaren 31)
796 (2021)
alt_left 42.689 (%50,4) (%49,6) 41.957 alt_right
Dentsitatea778,5 bizt/km²
Informazio gehigarria
SorreraK.a. I. mendea
Telefono aurrizkia06241, 06242, 06246, 06247
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakTiberiade, Auxerre, Mobile, Parma, St Albans eta Bautzen
MatrikulaWO
worms.de
Artikulu hau hiriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Worms (argipena)».

Etimologia aldatu

Zeltek Borbetomagus (ingurune urtsuko asentamendua) izena ema zioten baina erromatarrek Drusoren agindupean K.a. 14 urtean konkistatzerakoan izena latinizatu zuten eta Augusta Vangionum. VI menderako Vormatia izena zuen eta garai hartan ugari ziren juduek Vermayza (ורמיזא) eman zioten. Honen aldaera da gaur egungo Worms.

Historia aldatu

Goian aipatu bezala erromatarrek Augusta Vangionum eratu zuten K.a. 14 urtean aurrez zelten asentamendu bat zegoen tokian. hau hartzen da hiriaren fundazio data gisa. Erromatarren garaian garrantzitsua izan behar zuen Hispaniako Betika probintziako ontziak ere aurkitu baitira. V. mendean burgundiarrek konkistatu eta beren hiriburu bihurtu zuten.

Hiriaren urrezko aroa Erdi Aroan iritsi zen. 1122an, Kalisto II.a aita santua eta Henrike V.a Germaniakoaren artean sinatutako konkordatuak, amaiera eman zion Inbestiduren Auziari. Martin Luther, herri honetan zigortu zuten inperiotik erbesteratzearekin, 1521ean. 1521eko Wormseko Dieta, Germaniako Erromatar Inperio Santuko printzeen biltzar bat izan zen.

Judaismoa Wormsen aldatu

X. mendean sortu zen lehenengo komunitate judua. Lehenengo sinagoga 1034ean eriki zen eta berehala inguruko juduen erdigunea bihurtu zen. 1096an ordea gurutzadako zaldunek 800 judu erail zituzten bertan. Oraindik bertan dirau XI. mendeko juduen hilerriak, Europa osoko zaharrena omen denak. Shlomo Yitzhaki (Rashi), Elazar Rokeach eta Yair Bacharach izan ziren Wormseko errabino garrantzitsu eta ezagunenak.

Monumentu eta eraikin bereizgarriak aldatu

Herritar ospetsuak aldatu

Hiri senidetuak aldatu

Worms hiri hauekin senidetua dago:

Galeria aldatu

Kanpo estekak aldatu