Erromatar zenbakera

Zenbaki erromatarrek zenbatzeko sistema bat osatzen dute, gaur egun ezagutzen ditugun zenbakien ordez hizkiak erabiltzen dituena. Horretarako alfabetoko hizki larri batzuk aukeratu zituzten erromatarrek: I - V - X - L - C - D - M.

Era berean, hizki hauek elkartuz zenbakiak eraikitzen dira. Adibidez: XVI = 16.

Hizkiak

Hizki bakoitzari balio ezberdin bat dagokio:

Erromatarra	Hamartarra
I	1
V	5
X	10
L	50
C	100
D	500
M	1000

Arauak

a) I, X, C eta M hizkiak ezin dira hiru aldiz baino gehiago errepikatu:

III = 3 ~~IIII = 4~~

CCC = 300 ~~CCCC = 400~~

b) V, L eta D hizkiak ezin dira errepikatu.

c) Ezkerraldean dagoen hizkiak hurrengoak baino balio handiagoa badu, batu egingo ditugu.

CL → 100 + 50 = 150
VI → 5 + 1 = 6
LX → 50 + 10 = 60

d) Ezkerraldean dagoen hizkiak hurrengoa baino balio txikiagoa badu, kenketa egingo da.

I hizkia, V eta X hizkien aurrean badoa:
- IV → 5 - 1 = 4
- IX → 10 - 1 = 9
X hizkia, L eta C hizkien aurrean badoa:
- XL → 50 - 10 = 40
- XC → 100 - 10 = 90

Zenbaki hamartarrak	Zenbaki erromatarrak	Azalpena
1	I	1
2	II	1 + 1
3	III	1 +1 + 1
4	IV	5 - 1
5	V	5
6	VI	5 + 1
7	VII	5 + 1 + 1
8	VIII	5 + 1 + 1 + 1
9	IX	10 - 1
10	X	10

Bitxitasunak

Ba al dakizu zer gertatzen den hizkien gainean marra bat idazten badugu?

M hizkiak mila adierazten du baino haren gainean marra bat idazten badugu mila aldiz biderkatzen dugu bere balioa.
${\bar {M}}$ = 1.000.000

Historiako momentu hau erromatar zenbakiekin idatzita:

Gasteizko katedral zaharrak katedral titulua lortu zuen urtea:

MDCCCLXII

Gasteizko Katedral Zaharra kanpotik ikusita