Wikipedia

Sisu

finlandiar kontzeptu kulturala
Artikulu hau kontzeptuari buruzkoa da; filma gaitzat duena beste hau da: «Sisu (filma)»

Sisu finlandiar kontzeptu eta eraikuntza kulturala da,[1] estoizismoa, ausardia, nekaezintasuna, tinkotasuna, adorea, erresistentzia, pertseberantzia,[2][3] borondatea eta erresilientzia[4][5] bezalako terminoen konbinazioaren bidez deskribatzen dena. Finlandiarrek berek beren esentzia nazionala deskribatzeko erabiltzen dute. Sisu halako adore sendo, determinatu eta temati bat da, eskuarki irabazi behar den egoeren aurrean bai ala bai adierazten dena. Aurrea hartzean eta ezbeharraren aurrean erabakia hartzean agertzen da, hau da, hartu beharreko pausoei buruz erabakitzean eta, ondoren, erabaki hori kosta ahala kosta mantentzean.

Sisu hitzaren oroitarria Pallas-Yllästunturiko Parke Nazionalean

Sisuarekin ahaidetutako kontzeptu bat erabakitasuna da, eta elementu batzuk sisu-arekin partekatzen ditu, "estresaren kontrola" eta urrutiko helmuga bat lortzeko grina izan ezik. Sisuk pasio-elementu bat izan dezake,[6] baina elementu hori ez da beti presente egoten, Angela Duckworth doktoreak definitzen duen erabakitasun-kontzeptuaren aldean.[7]

Ezaugarri psikologikoa aldatu

Sisu terminoaren jatorriak mende batzuk ditu eta Finlandiako kultura ulertzeko funtsezko elementutzat deskribatzen da. Termino horrek norberaren gaitasun mentaletik edo fisikotik haratago joateko erabakiari egiten dio erreferentzia, eta herrialdeko kulturaren eta diskurtso kolektiboaren funtsezko elementua da. Hala ere, ia ez dute ikerketa enpirikorik egin ideia horrek sendotasun psikologikoaren iturri gisa duen esanahia aztertzeko, eta denbora luzez definitzeko zaila izan dela dirudi. Oro har, finlandiarren osagai kultural gisa aztertu izan da,[8][9][10] baina ezaugarri psikologiko gisa ez da asko ikertu edo definitu.

1940ko hamarkadaren hasieran, sisuaren esentzia definitzen saiatu ziren. Finlandiako Uusi Suomi egunkariak bere irakurleek sisu dela defini zezaten ekimen eta lehiaketa bat abiarazi zuen.[11] Horri buruz Uusi-Suomik idatzi zuen: "Denok dakigu zer den sisua... luzaroan izan da eztabaidagai Finlandian eta atzerrian. Baina nola deskribatu eta definitzen dugu zer da sisu? ". Duela mende bat baino gehiago sisuaren esentzia behin betiko harrapatzeko ahaleginak egin ziren. Berrikiago, William R. Ahok, Rhodes Collegeko soziologiako irakasle emerituak, zera adierazi zuen sisuari buruz: "Ikerketa zientifiko antolatu eta sistematikoko lan garrantzitsu bat egin behar dugu sisuaren irismena aurkitzeko, bai geografikoki, bai egoera aldetik, eta baita sisutik eratorritako sinesmen eta portaeren irismena ere".[8]

Oraintsuko ikerketa baten helburua ildo horretan aurrera egitea eta kontzeptua eztabaidatzeko termino zehatzagoak adostea izan zen. Sisua ikuspegi psikologikotik aztertzeaz gain, kontzeptu gisa ez hain iheskorra izatea bilatzen dute, psikologia positiboaren esparruan errotu den definizio erreferentziagarria ematen baita. Sisua energia psikologikoaren potentzial gisa kontzeptua 2013ko ekainean aurkeztu zen Los Angeleseko Psikologia Positiboaren Hirugarren Mundu Biltzarrean.[12][13] Azterketa horretan, sisua funtsezko atributu psikologiko gisa deskribatzen dute, erronka mental edo fisiko garrantzitsu bat gainditzeko aparteko ekintza bat egitea ahalbidetzen duena. Sisuk "ekintza-pentsamoldea" deritzonari ere laguntzen dio; hasieran gizabanakoaren gaitasunak gainditzen dituztela diruditen erronkei aurre egiteko modu sendo eta erabakiorra, hain zuzen.[6] 2013an egindako ikerketa-lerro batek finlandiar garaikideen artean sisu-irudikapen kulturalak katalogatu zituen, eta erakutsi zuen sisua oso balioetsia dela, eta ikusleek gaitasun hori garatzeko interesa dutela.[14][15] Azterlanari 1060 pertsonak erantzun zioten. Ondorio nagusien artean, sisua energia-erreserbatzat hartzea zegoen. Horri esker, ezohiko ekintzak egin daitezke egoera mentalak edo fisikoki desafiatzaileak saihesteko (arnasa luzeko jomugak lortzeko eta iraunkorra izateko gaitasuna izan beharrean).

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Maddi, Salvatore R.. (1999). «The Personality Construct of Hardiness: I. Effects on Experiencing, Coping, and Strain» Consulting Psychology Journal: Practice and Research 51 (2): 83–94.  doi:10.1037/1061-4087.51.2.83. ISSN 1065-9293..
  2. ↑ (Ingelesez) Masten, Ann S.. (2009). «Ordinary Magic: Lessons from Research on Resilience in Human Development» (PDF) Education Canada 49 (3): 28–32. ISSN 0013-1253..
  3. ↑ Luthar, Suniya S.; Cicchetti, Dante; Becker, Bronwyn. (2000ko maiatza-ekaina). «The Construct of Resilience: A Critical Evaluation and Guidelines for Future Work» Child Development 71 (3): 543–562.  doi:10.1111/1467-8624.00164. ISSN 0009-3920. PMID 10953923..
  4. ↑ Kobasa, Suzanne C.. (1982ko apirila). «Commitment and Coping in Stress Resistance Among Lawyers» Journal of Personality and Social Psychology 42 (4): 707–717.  doi:10.1037/0022-3514.42.4.707. ISSN 0022-3514..
  5. ↑ Maddi. (1999). «The Personality Construct of Hardiness: I. Effects on Experiencing, Coping, and Strain» Consulting Psychology Journal: Practice and Research 51 (2): 83–94.  doi:10.1037/1061-4087.51.2.83. ISSN 1065-9293..
  6. ↑ a b (Ingelesez) Lahti, Emilia. (2013). Above and Beyond Perseverance: An Exploration of Sisu. University of Pennsylvania.
  7. ↑ Duckworth, Angela L.; Peterson, Christopher; Matthews, Michael D.; Kelly, Dennis R.. (2007ko ekaina). «Grit: Perseverance and Passion for Long-Term Goals» Journal of Personality and Social Psychology 92 (6): 1087–1101.  doi:10.1037/0022-3514.92.6.1087. ISSN 0022-3514..
  8. ↑ a b (Ingelesez) Aho, William R.. (1994). Karni, Michael G.; Asala, Joanne eds. Is 'Sisu' Alive and Well Among Finnish-Americans?. in: The Best of Finnish Americana. Iowa City, IA: Penfield Press, 196–205 or. ISBN 9781572160033..
  9. ↑ Stoller, Eleanor Palo. (1996ko urtarrila). «Sauna, Sisu, and Sibelius: Ethnic Identity Among Finnish Americans» The Sociological Quarterly 37 (1): 145–175.  doi:10.1111/j.1533-8525.1996.tb02335.x. ISSN 0038-0253..
  10. ↑ Taramaa, Raija. Stubborn and Silent Finns with 'Sisu' in Finnish-American Literature: An Imagological Study of Finnishness in the Literary Production of Finnish-American Authors. in: Acta Universitatus Oulu. Oulu: Oulu University Press ISBN 978-951-42-8372-7..
  11. ↑ (Finlandieraz) «Mitä sisu on?» Uusi-Suomi.
  12. ↑ (Ingelesez) Emilia, Lahti. (2013-7-8). Sisu Is a Universal Potential Within All Individuals. in: Sisu Social: Transforming Barriers into Frontiers..
  13. ↑ (Ingelesez) Rockind, C.; Lahti, E.. (2013-6-27/30). (PDF) WK 17 How to Find the 'Why' of Life: A Research-Based Process to Uncover One's Purpose and Find Meaning in Life. in: Third World Congress on Positive Psychology: Final Program. Los Angeles: International Positive Psychology Association, 108 or..
  14. ↑ (Ingelesez) Lahti, Emilia. (2013-3-28). What Does Sisu Mean to you? The Study Is On!. in: Sisu Social: Transforming Barriers into Frontiers..
  15. ↑ (Finlandieraz) Heikkinen, Susan. (2013-4-16). Sisua tutkitaan nyt -Yhdysvalloissa. .

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sisu&oldid=9325794"(e)tik eskuratuta