Oriamendiko gudua

Oriamendiko gudua
	Lehen Karlistada
	Iparraldeko frontea
	Oriamendiko guduaren planoa.
Data	1837ko martxoaren 16a
Lekua	Oriamendi; Gipuzkoa, Euskal Herria; 43°17′53″N 1°59′13″W / 43.29806°N 1.98694°W
Koordenatuak	43°18′N 2°00′W / 43.3°N 2°W
Emaitza	Karlisten garaipena
Gudulariak
Karlistak	Isabelinoak; British Legion
Buruzagiak
Sebastian Gabriel Borboikoa	Baldomero Espartero; George Lacy Evans; Pedro Sarsfield
Galerak
750	1000–1500

Oriamendiko gudua 1837ko martxoan Oriamendin, Donostiatik eta Hernanitik hurbil dagoen muino batean, gertatu zen Lehen Karlistaldiko guda bat da. Guda horretan karlistek eta liberalek borrokatu zuten elkarren aurka. Guda horretan liberalen tropa nagusia Erresuma Batuko dibisio bat izan zen. Karlistek martxoaren 16an lortu zuten balore estrategiko handiko mendia hartzea. Hortik aurrera karlistek Donostia setiatu zuten, baina hala ere ezin zuten hartu gerrak iraun artean.

Borroka honetako lekuko izan zen boluntario karlista Lichnowsky printze poloniarraren oroipenetan (Frankfurt, 1841) oinarritutako kontakizuna.

Gudu honek garrantzi handiagoko beste batzuk baino ospe handiagoa jaso zuen karlismoaren ereserki bihurtuko zen Oriamendiko Martxarekiko loturarengatik.

Gudua aldatu

1837ko martxoan, armada liberala gerrari amaiera emateko ahaleginetan zebilen eta horretarako karlisten errege-kuartela konkistatu nahi zuten. Honela, inguratzeko maniobra bat antolatu zuten: Sarsfield jenerala Iruñetik, Espartero Bilbotik eta Lacy Evans Donostiatik. Britainiar Legio Laguntzailearen arduraduna zen Evans. Liberalek hiri inguruko muinoak konkistatu zituzten, karlistek gogor aurre egin arren. Hilaren 15ean Oriamendiko gotorlekua menderatzea lortu zuten, eta karlistek Santa Barbarako gotorlekuan eta Hernanin babestu behar izan zuten.

Biharamunean, ordea, Sebastian Infanteak Hernaniraino iristea lortu zuen, ibilaldi ezin gogorrago eta luzeago baten ondoren, eta han karlisten tropak sendotu zituen. Kontraeraso odoltsu baten ondoren, karlistek Oriamendi berreskuratu zuten, hildako eta zauritu ugari utziaz Britainiar Legioan. Legioko kideek ozta ozta lortu zuten Donostian babestea. Atzera zihoazela britainiar itsas armadak babesa eman zien, badian zituen ontzietako gizon eta artilleriaren bidez, eta horri esker hondamendia zertxobait apaltzea lortu zen.

Nolanahi ere, liberalek 1.500 gizon inguru galdu zituzten ekintza hartan, eta karlistek erdia baino gutxiago. Eskandalua britainiar parlamenturaino iritsi zen, porrot hura britainiar inperioaren lotsaizuntzat hartu baitzuten. Britainia Handiko hedabideek gogor salatu zuten Lacy Evansen jarduna.

Espartero eta Sarsfield beren goarnizioetara itzuli ziren, eta mugimendu bateratu hura egundoko porrota izan zen azkenean.

Erreferentziak aldatu

Edukiaren zati bat Gipuzkoa Kultura webgunetik hartu da, webgune haren egile eskubideen jabe den Gipuzkoako Foru Aldundiak Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 (CC-BY-SA 3.0) lizentziarekin argitaratu baitu (ikus webguneko oharra).

Kanpo estekak aldatu

XIX. mendeko historia militarra Euskal Herrian. ORIAMENDI. Gipuzkoakultura. Zumalakarregi Museoa CC-BY-SA lizentziapean eginiko lana.

Datuak: Q3751485
Multimedia: Battle of Oriamendi / Q3751485