Mendi-tuntun
Mendi-tuntuna (Prunella collaris) prunellidae familiako hegazti paseriformea da, hegoaldeko Eurasiako mendietan bizi dena[1].
| Mendi-tuntun | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Aves |
| Ordena | Passeriformes |
| Familia | Prunellidae |
| Generoa | Prunella |
| Espeziea | Prunella collaris Scopoli, 1769
|
| Banaketa mapa | |
 | |
| Kumaldiaren tamaina | 3,5 |
| Eguneko zikloa | eguneko |
| Errute denbora | 13 egun |
Mendi-inguruneei estuki lotutako espeziea paseriformea da mendi-tuntuna. Goi mendietako larreetan eta harkaiztietan kumatzen du, eta negua altuera baxuagoko inguruneetan igarotzen du. Euskal Herrian goi-mendietan bakarrik ikus daitezke, ondorioz, udan; neguan, ordea, banaketa zabalagoa du. EAEko eta Nafarroako katalogoetan "Interes Bereziko espezie" kontsideratzen da.
Deskribapena aldatu
Tamaina txikiko espeziea da, txantxangorriaren parekoa. 15-18 cm-ko luzera eta 25-30 cm-ko hego-zabalera du. Kolore apaldun hegaztia da, gris-arrea, eta sabelaldearen ertzetan kolore gorrixkak nabarmendu ohi zaizkio. Mokoaren azpialdea horixka da, eta hankak laranja kolorekoak.
Kantua aldatu
Kantu konplexudun espeziea da, batez ere arrek emeei kantatzen dietenan.
Banaketa aldatu
Eurasiako mendigune nagusietan eta horien inguruan bizi den espeziea da. Mendebaldeko muga Kantabriako mendietan dago, eta ekialderantz Japoniaraino hedaturik dago.
Euskal Herrian Larra-Belagua eta Orhi mendiguneetan, Aralarren, Aizkorrin eta Araba mendebaldeko mendietan aurki daiteke.
Habitata aldatu
Habitat alpetarretan kumatzen duen espezia denez, zuhaitz-mugatik gora aurki daiteke neguan, larre alpetarretan, harkaiztietan eta abar. Neguan, aldiz, bailara hondoetara jaisten da, eta ingurune antropikoagoetan aurkitzea ez da horren arraroa.
Elikadura aldatu
Udako elikagai nagusiak intsektuak, armiarmak eta zizareak izan ohi dira, baina neguan haziak ere jaten ditu.
Ugalketa eta ontogenia aldatu
Antolaketa sozial poliginandrikoa duen espeziea da[2][3] . Populazioak 3-5 ar eta beste hainbeste emez osaturik egon ohi dira, eta guztiek lor dezakete ugaltzea. Arrak hierarkikoki antolaturik egon ohi dira, eta indibiduorik zaharrenak, normalean, ugaltzeko gainerakoek baino preferentzia handiagoa izan ohi du.
Emeek kolore urdineko 3-5 arrautza jartzen dituzte; zenbait kasutan bi txitaldi izan ditzakete urtean. Bi astez inkubatzen dituzte, txitoak jaio bitartean. Arrek txitoak elikatzen laguntzen dute, baina txitoak eurenak direla uste dutenean soilik; hots, estali dituzten emeen txitoak soilik zaintzen dituzte[4].
Bizimodua aldatu
Habiak zuhaixken barnealdean edo harkaitzetako arrakaletan sortzen ditu. Sasoiaren araberako altitude-migrazioak egiten ditu.
Espezieen arteko elkarrekintzak aldatu
Udaren amaiera aldera hegazti-espezie gehiago gerturatzen diren arren, kumatze garaian ez dira asko goi-mendietan bizi diren hegazti-espezieak. Antzeko baliagaiak ustiatzen dituzte harkaitz-txoriak (Tichodroma muraria), belatxinga mokohoriak (Pyrrhocorax graculus), elur-txontak (Montifringilla nivalis), eta baita alpetar belarrihandiak ere (Plecotus macrobullaris); azken honek gauez, ordea.
Kontserbazioa aldatu
Mundu mailan kontserbazio-egoera ona duen espeziea da, milioi erdi indibiduo inguru bizi direla estimatzen baita, eta, ondorioz, IUCN erakundeak Least Concern kategorian sailkaturik dago. Euskal Herrian ingurune oso mugatuetan kumatzen duenez, ordea, "Interes Bereziko espezie"tzat jotzen da bai EAEko zein Nafarroako katalogoetan.
Erreferentziak aldatu
- Edukiaren zati bat EuskalNatura.eus webgunetik hartu da, copyrightaren jabeak onartu baitu hango testu-edukiak Euskarazko Wikipedian CC BY-SA 3.0 ES Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Espainia lizentziarekin argitaratzea, baldin eta iturria aipatzen bada (ikusi eztabaida orria).
- ↑ BirdLife International (2004). Prunella collaris. 2006. IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006
- ↑ Davies NB, Hartley IR, Hatchwell BJ, Desrochers A, Skeer J, Nebel D. (1995). «The polygynandrous mating system of the alpine accentor Prunella collaris I. Ecological causes and reproductive conflicts» Animal Behaviour (49): 769-788..
- ↑ Heer, L. (1996). Cooperative breeding by Alpine Accentors Prunella collaris: polygynandry, territoriality and multiple paternity . Journal für Ornithologie. , 35-51 or..
- ↑ Hartley IR, Davies NB, Hatchwell BJ, Desrochers A, Nebel D, Burke T. (1995). «The polygynandrous mating system of the alpine accentor Prunella collaris. II. Multiple paternity and parental effort» Animal Behaviour (49): 789-803..
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q208334
Multimedia: Prunella collaris / Q208334
Espezieak: Prunella collaris
