Latsaga gaztelua
Latsaga gaztelua Izuran (Nafarroa Beherea) dagoen gaztelua da. Herrigunetik hego-mendebaldera dago kokaturik, kilometro batera gutxi gora-behera, hilerriaren ondoan. Aurretik eraikin soil bat zen arren, gaur egun ikus daitekeen eraikin multzoa XIV. mendekoa da. Esku pribatuetan dago.
| Latsaga gaztelua | |
|---|---|
 Monumentu historikoa | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Euskal Herria |
| Lurraldea |  Nafarroa Beherea |
| Eskualdea | Oztibarre |
| Udalerria | Izura-Azme |
| Koordenatuak | 43°15′10″N 1°04′58″W / 43.252685°N 1.082821°W |
 | |
| Arkitektura | |
| Ondarea | |
| Mérimée ID | PA00084482 |
| Kontaktua | |
| Helbidea | Laxague |
Eraikina aldatu
Eraikin multzo itxi batez osaturiko gaztelua da, baserri handia dena egun. Gixuneko gazteluarekin batera, berau da Euskal Herrian eredu gaskoiari jarraituz eraikita dagoen bakarra.
Multzoak lau alde ditu, oin ez da angeluzuzen batean ordenaturik eta gaur egun, puntu batzuetan 1,5 metroko lodiera duten harresietan (oina eratzen dutenak) lauzpabost sarrera daude (jatorriz bakarra zuen).
Harlanduzko dorre atari bat, dorre karratu bat, dorretxo hexagonal bat eta multzoaren hasiera izan zen dorretxe bat daude multzo horretan, harresiekin batera. Aipagarriak dira atarian dauden zirrikituak burdinsarea jaitsi eta igotzeko, baita harrizko zorua ere. Berau da gaztelu gaskoien ezaugarri nabarmenena, nahiz eta gehienetan gertatzen den moduan, kasu honetan, harresiaren erdian ez egon (izkinan dago kokaturik).
Multzoaren alderik zaharrena den dorretxe hori, Nafarroa Behereko etxe gotortuen nahiko antzekoa da. Angeluzuzena eta hiru solairuduna da. Ia metro eta erdiko lodiera duten murruak ditu, gezi-leihoak eta antzeko irekiduraz horniturik. Berau izan zen Latsaga familiaren sortetxe eta bizilekua, XIV. mendearen bukaera aldera multzoko harresi eta dorreak gehitu zitzaizkiona, benetako gaztelu bihurtuz.
Multzoaren barnealdean, garai ezberdinetako hainbat eraikin daude, funtzio desberdinak dituztenak eta aipagarri modura, harresira igotzeko jatorrizko eskailera zirkularra oraindik mantentzen dela.
Historia aldatu
Izenetik ondoriozta daitekeen modura, Latsaga familiari loturiko gaztelua da hau, paper garrantzitsua jokatu zuena Nafarroan izandako leinu-gerretan. Latsagako jaunak saldu egin zion 1870. urtean Donapaleuko notario bati (M. Schilt). Azken honek, M. Primorena izurarrari saldu zion eta ordutik hona jabetza beti egonda izurarren baten eskuetan. Zehazturik gabe dagoen egun batean, gaztelua erre egin zen.
Latsagarrak aldatu
1270. urtean, Pès Latsaga San Luisekin eta Tibalt II.arekin elkartu zen gurutzadan. XIV. mendea izan zen latsagarren gorengo unea: Pès Latsaga Joana Beaumontekin ezkondu zen; Luisen sasiko semea zen, Nafarroako Filipe III.a erregearen hirugarren semea. Karlos III.a Prestuaren txanbelana izan zen. Albaniako konkistak iraun bitartean, Pès Latsagak 500 gizon bildu zituen bere kontura, erregeak ordaindu ezin zituenak. Lüküze-Grammonteko borroketan, ez zuten inoren alde borroka egin, eta, horren ondorioz, Grammonteko bandek hil zuten Bertrand Latsaga.[1]
Erreferentziak aldatu
- ↑ Open Data Euskadi, Xipri. (Arbelbide). 'Euskal Herria' entziklopedia enblematikoa: Arkitektura zibila I - Eusko Jaurlaritzaren datu irekiak. Open Data Euskadi, 178 or. (Noiz kontsultatua: 2017-09-21).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q12261996
Multimedia: Château de Latsaga / Q12261996
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |