Larraine
Larraine ([laraiɲe]) Zuberoako hego-mendebaldeko udalerri bat da, Basabürüa eskualdekoa.
| Larraine | |
|---|---|
 Zuberoa, Euskal Herria | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Euskal Herria |
| Lurraldea | Zuberoa |
| Administrazioa | |
| Estatua |  Frantzia |
| Eskualdea |  Akitania Berria |
| Departamendua |  Pirinio Atlantikoak |
| Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa |
| Barrutia | Oloroe-Donamaria |
| Kantonamendua | Euskal Mendialdea |
| Izen ofiziala | Larrau |
| Auzapeza | Jean-Dominique Iriart (2020-2026) |
| Posta kodea | 64560 |
| INSEE kodea | 64316 |
| Herritarra | larraintar |
| Ezizena | jente karesant, koki handiak eta uhuñak |
| Kokapena | |
| Koordenatuak | 43°01′07″N 0°57′21″W / 43.0186°N 0.9558°W |
 | |
| Azalera | 126,80 km2 |
| Garaiera | 319-2022 metro |
| Distantzia | 30.4 km (Maule-Lextarretik) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 197 (2018:  −2) |
| Dentsitatea | 1,51 biztanle/km² |
| Zahartzea[1] | % 18,48 |
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 87,1 |
| Ekonomia | |
| Jarduera[1] | % 74,34 (2011) |
| Desberdintasuna[1] | % 9,71 (2011) |
| Langabezia[1] | % 0 (2013) |
| Euskara | |
| Euskaldunak | % 73,36 (2010) |
| Erabilera | % 45,35 (2011) |
Geografia aldatu
Ingurune naturala aldatu
Udalerria bera oso menditsua da, Orhi (2.022m), Belozkarre (1.173m), Salhagaina (1.053m), Barazea (1.893m) mendiak udalerri honen lurraldean daudelarik besteak beste. Zuberoako udalerririk zabalena ere bada bere 126,8 km²-ekin. Bertan daude baita, Holtzarteko arroil famatuak.
Bestela, Larraineko mendateak herria Otsagabiarekin (Nafarroa) lotzen du.
Udalerri mugakideak aldatu
Iparraldean Altzai-Altzabeheti-Zunharreta, Lakarri-Arhane-Sarrikotagaine eta Etxebarre dira udalerri mugakideak, ekialdean Ligi-Atherei eta Santa Grazi, mendebaldean Lekunberri eta Mendibe Nafarroa Behereko udalerriak eta hegoaldean, Izaba, Uztarroze eta Otsagabia, Nafarroa Garaian.
Etxeak eta Auzoak aldatu
- Ekhibegia
- Ekhialtea-Xipi-Pettarra
- Inhurritz
- Buruzieta
- Herri
- Zarzaia
- Urartea
- Belhaudi-Irati
Historia aldatu
Historiaurreko aztarnak topatu dira udalerrian eta 1178ko agirietan irakur daitekeen moduan Sauveladeko monasterioak jaso zuen udalerriaren prioretza, Larraineko jaunaren eskutik. Done Jakue bidea egiten ari ziren erromesentzat ospitale bat ere izan zen Erdi Aroan.
Ekonomia aldatu
Laborantza, basogintza, artzaintza eta turismoaren inguruko zerbitzuak dira udalerriko ekonomia jarduera nagusiak.
Demografia aldatu
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Politika aldatu
Alkateak aldatu
| Alkatea | Agintaldia |
|---|---|
| Marcel Accoceberry | 1983-2008 |
| Sébastien Uthurriague | 2008-2014 |
| Jean-Marc Bengochea | 2014-2020 |
| Jean-Dominique Iriart | 2020-2026 |
Azpiegiturak aldatu
Hezkuntza aldatu
Udalerriak eskola publiko bat du, ama-eskolako eta lehen hezkuntzako ikasketak eskaintzen dituena. Ama-eskola mailan, 2022-2023 ikasturtetik aurrera, ikasleek euskaraz ikasten dute, murgiltze ereduan[2]. Lehen hezkuntzako ikasleek eredu elebidunean ikasten dute[3].
Garraioa aldatu
2021etik aurrera Txik Txak autobus sareko 60. lineak zerbitzua ematen dio udalerriari uztailean eta abuztuan, astelehenetik igandera. Linea honek bi geltoki ditu Larrainen: Holtzarteko aparkalekua (Logibar auzoa) eta Aduana zaharra.
Horrez gain, udalerriko biztanleek Txik Txakeko eskaera bidezko garraioa erabili ahal dute urtean zehar, astelehen, asteazken eta larunbatetan, Atharratze-Sorholüzera, Maule-Lextarrera edo Mendikotara joateko.
Kultura aldatu
Euskara aldatu
Larrainen[6] Basabürüako euskara[7] da nagusi, zuberotar euskalkiaren aldaera.
Maskaradak aldatu
Herriak antolatutako azken maskaradak 1997an[8] eta 2010ean[9] izan dira.
Pastoralak aldatu
1991an, larraintarrek Xalbador pastorala prestatu zuten (Roger Idiartek idatzia). 2011an Johañe Bordaxarren Telesforo Monzon pastorala antolatu zuten[10].
Kirola aldatu
Betzüla trofeoaren esku huskako pilota txapelketaren erdi-finalak eta finalak herriko trinketean jokatzen dira[11].
2015etik 2019ra Xibero Trail mendi lasterketa antolatzen zen udalerriaren[12].
Larra Larrau bizikleta proba Larrainetik pasatzen da[13].
2007ko Frantziako Tourreko 16. etapa, uztailaren 25ean egindakoa eta Orthezetik Aubisquera zihoana, Larrainetik igaro zuen.
Ondasun nabarmenak aldatu
- San Joan bataiatzailearen eliza. Monumentu historiko izendatu zuten 2003an. Bere zatirik zaharrenak XII. mendekoak dira[14]. Barruan dauden hiru objektu ere monumentu historiko bezala klasifikatuta daude: XVI. mendeko prozesioetarako gurutze bat[15], XVII. mendeko aldare-tabernakulua[16] eta XVI. mendeko Ama Birjina eta umearen zurezko estatua bat[17].
- San Jüsefeko ermita, 1656an Larraineko fraideek eraikia. 1250 metrotako altueran dago. Donejakue bidea egiten zuten erromesen aterpea ere izaten zen[18].
- Holtzarteko zubia, 1920an eraikitako zubi esekia.
- Iparraldeko 43. paraleloaren eta Greenwichetik mendebaldera dagoen 1. meridianoaren arteko mozketa-puntua udalerriaren lurretan dago.
Argazki galeria aldatu
-
Larraineko eliza -
Larraineko pilotalekua -
Larraineko iturria -
Larraineko etxe bat -
Holtzarteko zubia -
Larraineko mendatea
Larraintar ospetsuak aldatu
- Jean-Baptiste Borthiri (1889-1974) idazle eta koblakaria.
- Marie Clémence Richard (1830-1915) Luis Luziano Bonaparte printzearen emazte eta laguntzailea.
- Louis Ligetx (1901-1940), idazlea eta koblakaria.
- Robert Larrandaburu (1955-), alpinista, mendizalea eta mendi gidaria.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ elkartea, IPARLA BAIGURA KOMUNIKAZIOA. (2022-06-28). «Hiru murgiltze klase berri idekiko dituzte, eta lehen aldikoz publikoko lehen mailan» Kazeta.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
- ↑ Euskarazko murgiltze edo elebidun saila eskaintzen duten eskolen zerrenda. .
- ↑ «Behety, Beñat - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-14).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-14).
- ↑ «Larraine - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
- ↑ «Basabürüa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
- ↑ aritz. «Zuberoako maskaradak urtez urte» dantzan.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
- ↑ dantzancom. «Abiatu dira maskaradak Zuberoan» dantzan.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
- ↑ «"Monzon Pastorala" Larrainen» EKE (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
- ↑ «Larrainen, Betzüla trofeoa arra jiten da !» xiberokobotza.org 2022-08-10 (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
- ↑ SARTZEA | Xibero Trail Holzarte/Orhi. 2016-11-03 (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
- ↑ «IRATI XTREM / LEHIARIK GABEKO MARTXA ZIKLOTURISTA» www.larralarrau.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
- ↑ (Frantsesez) Église Saint-Jean-Baptiste. .
- ↑ (Frantsesez) Croix de procession. .
- ↑ (Frantsesez) Autel-tabernacle. .
- ↑ (Frantsesez) Statue : Vierge à l'Enfant. .
- ↑ «Ibarren handitasunean» Berria 2021-08-28 (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q608335
Multimedia: Larrau / Q608335
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Larraine
