Lankide:Joxan Garaialde/Joseph Conrad

Munduaren ikuspegia

1898an, bere idazle ibilbidearen hasieran, bere lagun Cunninghame Graham eskultore eta politikariari idatzi zion: «Gizadia tragiko egiten duena, ez da naturaren biktima izatea, horretaz jabetzea baizik. Minaren, haserrearen, liskarren esklabotza ezagutu bezain laster hasten da tragedia. Baina, 1922an, bere bizitzaren eta karreraren amaieran, beste lagun batek, Richard Curle eskoziarrak, Conradi buruz idatzitako bi artikuluren froga hari bidali zionean, idazle triste eta tragikotzat jo izanaren aurka egin zuen. «Ospe horrek... irakurle ugari kendu dit... Tragiko deitzearen erabat aurka nago». Baina bere lanetan patu itsuari egozten dion paperak eta bere pertsonaia nagusietako batzuk arketipotzat hartzeko joerak Greziako tragediaren ikuspegi filosofikoetara hurbiltzen du.

Conradek gizakiaren egoeraren ikuspegi guztiz argia zuen, bere kide Bolesław Prus poloniarrak (bere lana asko miresten zuen) bi mikroipuinetan eskaintzen zuenaren antzekoa: Mold of the Earth (1884) eta Shadows (1885). Conradek horri buruz hauxe idatzi zuen:

«

«Fedea mito bat da, eta sinesmenak itsasertzean lanbroak bezala aldatzen dira; Pentsamenduak desagertzen dira; Hitzak, behin esanda, hil egiten dira, eta atzoko oroitzapena biharko itxaropena bezain latza da. »Mundu honetan —jakin dudanez— arrazoi, kausa edo erru baten itzalik gabe sufritzera behartuta gaude... Ez dago moralik, ez ezagutzarik, ez itxaropenik; geure buruaren kontzientzia bakarrik dago, mundu batera bultzatzen gaituena... beti itxura hutsal eta iheskor baten antzekoa... «Memento bat, begi baten kliska bat, eta ez da ezer geratzen, lokatz bola bat besterik ez, lokatz hotzarena, lokatz hilarena espazio beltzera botata, eguzki triste baten inguruan biraka. Ezer ez. Ez pentsamendurik, ez soinurik, ez arimarik. Ezer ez».

»

Conrad muturreko egoeretan dagoen gizakiaren eleberrigilea da. «Irakurtzen nautenek —idatzi zuen A Personal Record-en hitzaurrean— munduari buruz dudan konbentzimendua (aldi baterako mundua) ideia oso sinpletan oinarritzen dela badakite, hain sinpleak ezen muinoak bezain zaharrak izan behar dute. Besteak beste, leialtasunaren ideian oinarritzen da».

Conrad eleberrigilearentzat, fideltasuna da gizakiak ezerezaren aurka, ustelkeriaren aurka, bere ondoan dagoen gaiztakeriaren aurka, maltzurra, hura irentsi zain eta zentzu jakin batean bere baitan aitortu gabe dagoenaren aurka altxatzen duen hesia. Baina zer gertatzen da fideltasuna urperatzen denean, hesia hautsi eta kanpoaldeko gaiztakeria barruko gaiztakeriari aitortzen zaionean? Gehienetan, hori da Conraden gaia.

Zein da Conraden artearen funtsa? Ziur aski ez da trama, berak —Shakespearek bezala— iturri publikoetatik maileguan hartzen duena eta egile txikiagoek bikoiztu dezakeena. Tramak, egileak esan beharrekoaren ibilgailu gisa baino, ez du balio. Aitzitik, Conraden esentzia bilatu behar da gure zentzumenei irekitako munduaren irudikapenean eta kanpoko mundu hartaz eta bere barneaz bizi izan duen mundu ikuskeran. Ikuspegi horren zati iradokitzaile bat, 1901eko abuztuan, Conradek The New York Times Saturday Book Review-eko editoreari idatzi zion gutun batean adierazten da:

«Egoismoa, munduaren bultzatzailea dena eta altruismoa, haren morala dena, kontraesanean dauden bi sen horiek, bata hain argia eta bestea hain misteriotsua, haien antagonismo bateraezina den aliantza ulertezinean baino ezin digute balio izan»

[[Kategoria:Poloniako eleberrigileak]] [[Kategoria:Ingelesezko idazleak]] [[Kategoria:Autodidaktak]] [[Kategoria:Joseph Conrad]]