La Repompa de Málaga ezizenez eta Enriqueta de la Santísima Trinidad de los Reyes Porras jaiotzaz (Málaga,1937koabuztuaren 15a - ib., 1959komaiatzaren 6a) Andaluziako ijito-kantaria izan zen. El Perchel auzoko La Puente kalean jaio zen eta 21 urte besterik ez zituela hil zen bere jaioterrian.
La Trinidad graffitia. Trinidad auzoari eskainitako horma-irudia, San Pablo kalean, Malagan, Espainian. Juan María Riveroren lana (Bohemio), 2022koa. Irudian Malagako Chiquito de la Calzada eta La Repompa artistak ageri dira.
Neskatila zela hasi zen kantuan. Etxetik ihes egiten zuen Málagako tabernetan kantatu eta diru pixka bat irabazten saiatzeko. La Pirularen zuzeneko dizipulua izan zen. Egun batean Niño de Almería gitarra-joleak entzun zuen, eta Los Vargas taldekoengana eraman zuen.
Los Vargas taldean zeuden La Quica, La Cañeta eta Pepito Vargas. Malagako Marquesa de Moya kalean zegoen El Refugio tablaoan lanean hasi zenean, laster batean lortu zuen ospea. El Pimpi dantzalekuan emanaldiak hasi eta bi hilabetera, Pastora Imperioren telegrama bat jaso zuen Madrilera joateko eskatuta. Han negu osorako kontratua eta beste bat Donostian hurrengo udarako eskaini zion.
Bere produkzio diskografiko laburrean Paco Aguilera izan zuen gitarrista. Paco Roji bere biografoak ere arte munduan izan zuen garrantzia nabarmendu zuen. Zoritxarrez, haren bizitza zoritxarrekoa izan zen, garaiz aurreko heriotza izan baitzuen. “Porrina de Badajoz, Farruco, La Paquera edo Madrilera eraman zuen Pastora Imperio bezalako artistekin egon zen eta arrakasta izan zuen.
2007an, Paco Fernández eta Paco Roji flamenko-amateurrek jondoaren irudi errepikaezina berreskuratu zuten, sortu zeneko hirurogeita hamargarren urteurrena betetzean, Malagako Bienaleko "Son de Málaga" zikloan (flamenkoa) egindako "La Repompa 70" dokumentalean. Aldundiak antolatu zuen. Produkzioa abuztuaren 30ean estreinatu zen Gibralfaroko gazteluan, flamenko-kantariaren familiaren ikuskizun batekin batera. Hogei bat minutu irauten du dokumentalak.La Repomparen bizitza artistiko labur eta bizia osatzeko hainbat irudi ezezagun eta familiakoen, lagunen eta artisten iritziak eta oroitzapenak jaso zituzten, hala nola La Cañeta, Pepito Vargas, Antonio Martín Perea eta Carreterenak.
Paco Rojik zioen 1959an La Repompa El Pardora eraman nahi izan zutela Francoren aurrean jotzeko, baina gaixo samar zegoenez, ezin izan zela joan. Málagara joan zen eta ohean egon eta zortzi egunera nabarmen okertu zen. Maiatzaren 2an gaixotasuna areagotu egin zen, eta maiatzaren 6an hil zen 21 urte besterik ez zuela, erabateko peritonitisaren ondorioz.[1]
Adituen esanetan:
"La Repompak Estatuko hileta bat esan daitekeena izan zuen, hileta-gorteiatzea Percheletik atera zelako, La Alameda zeharkatu zuelako, Larios kale guztia, inoiz gertatu ez zena, eta hilkutxa El Pimpiko atean kulunkatu zutelako. Victoria kaletik igo eta San Migel hilerrian lurperatu zuten. Hil eta hamazortzi egunera, Albertyk, garai hartako pertsonaia ezagun batek, omenaldi handia antolatu zuen bere oroimenean."
Ondoren, Rafaela Reyes ahizpak eta Amparo Heredia ilobak flamenkoa kantatzen jarraitu dute, Enriquetak egiten zuen bezala. Familiaren zati horrek denboraldi bat eman zuen New Yorken eta Miamin, baina gero Malaga eta Granada artean bizi da.[1]
2012ko otsailean bere bizitza artistikoari buruzko liburu bat aurkeztu zen, Paco Rojik, Ramón Soler Díazek eta Paco Fernándezek egina.[2]
El libro de La Repompa: un homenaje a esta artista del flamenco (La Repomparen liburua: flamenkoaren artistari egindako omenaldia)aldatu
Paco Rojik, Ramón Soler Díazek eta Paco Fernándezek Malagako La Repompa izeneko liburua egin zuten, Enriqueta Reyes Porrasen (1937-2012) jaiotzaren 75. urteurrenean argitaratua. Biografia horrek 192 orrialde eta artistaren 102 argazki ditu. Liburuaren argitalpenaren arduradunak autoreak berak izan ziren arren, José Luque Navajas arduratu zen hitzaurreaz.
Liburu hau Enriqueta Reyes Porrasen (1937-2012) jaiotzaren 75. urteurrenean argitaratu zen.
Peritonitisak eragindako heriotza goiztiarra izan arren, Enriqueta Reyes Porrasek berrogeita hamarreko hamarkadaren amaieran zazpi kanta grabatu zituen, zaleak eta artistak hunkitu dituztenak, flamenko-irudi garrantzitsu asko barne. Paco Rojik, Ramón Soler Díazek eta Paco Fernándezek idatzitako liburu horrek gerraosteko Málagan, lehen tablaoetan eta Sevillan, Madrilen, Donostian eta Katalunian izandako bizitzari buruzko informazioa ematen du. Leku horietan guztietan erakutsi zuen Enriquetak bere talentua.
Informazioa batzeko egileek beren ezagun eta hurbilekoengana jo zuten, baita hemeroteketara ere, gertaera horiek guztiak kontatzeko. Gainera, biografian, La Repomparen kantuen, haien aurrekari posibleen, Enriqueta Reyes Porrasek ondorengo artistengan izan zuen eraginaren eta Malagak jai-estilo batzuen sorreran eta zabalkundean izan zuen rolaren azterketa oso zehatza aurkituko dugu.[3]
Flamenkoaren eremuak La Repomparen hiru argazki besterik ez zituen, biografia zehatz hau argitaratu arte.[4] Hala ere, liburu horrekin, irakurleak kantariaren eta bere bizitza artistikoan agertokia izan zuen ikaskideen material grafiko bikaina du, biografia horrek bere ehun argazkitik gora baititu.[3]
Beraz, lan horretan autoreek ahozko, idatzizko, disko- eta bideo-iturrietara jotzen dute artista ijito hori sakon ezagutzeko aukera emateko. Edukiaren egiturari dagokionez, bi zatitan banatuta dago: biografia eta La Repompako kantuei eta Perchel, Trinidad eta Cruz Verderen tango eta buleriei buruzko azterlana.[4]
Nahi gabe, Rafaela Reyes Porrasek (La Repomparen ahizpak) Enriquetaren ondarea eta izen artistikoa hartu zituen bederatzi urterekin, ahizpa hil zenean. Bere lehen izen artistikoa La Repompilla izan zen eta, denboraren poderioz, La Repompa bihurtu zen. 20 urte zituela, Luis Heredia gitarristarekin ezkondu berria zela, Ameriketara joan zen, han bizimodua ateratzeko asmoz. Lan gogorra egin behar izan zuen dirua irabazi eta familia mantentzeko, Rafaelak dioenez, Ingelesa ulertzeko gai da, baina ez hitz egiteko, eta Ameriketan Espainiako auzo batean bizi izan zenean, guztiek alabatzat hartzen zuten.[5]
Amparo alaba hantxe jaio zen, baina Espainian haztea nahi zuenez, bi urte eta erdi besterik ez zituela Espainiara ekarri zuen. Handik aurrera, New Yorken, Miamin eta Kanadan denboraldiak eman eta berriro etortzen zen etxera. Lau aldiz erabaki zuen Japonian sei hilabete igarotzea, japoniarrei flamenkoa gustatzen baitzaie. Hala ere, Rafaelak dio ez dakiela zer gertatzen den hemen Espainian, jendeak ez baitu baloratzen duen folklore-musika. 2008 inguruan bere bizitzan, nahikoa hegan egin zuela-eta, Espainian geratu zen bizitzen.[5]
Besteak beste, Corral de la Pacheca (Madril) eta La Pagoda Gitana (Marbella) tauletan lan egin zuen, eta Mario Maya, El Güito, Cristina Hoyos eta Enrique Morenterekin batera aritu da. Gainera, pantaila handian ere agertu da, Hollywoodeko'El abogado del diablo' filmerako dantzatu baitzuen. Al Pacino da filmeko protagonista, eta harekin argazki bat du.[5]
Amparo eta Raquel alabek familiaren tradizioari eutsi diote, dantza flamenkoaren estiloa aldatuz[5]
Rafaelaren azken emanaldiak Rocío haitzuloko tablaoetan izan ziren, Granadako Sacromonte auzoan.[6]
El Chinitas jatetxean kantatutako flamenko kantariei eskainitako plaka, 20022002an Ruiz de Lunak sinatutako Malagako flamenko-kantariei eskainitako plaka zeramiko oroigarria dago El Chinitas jatetxearen fatxadan, Moreno Monroe kaleko 4-6 zenbakian, Malagan (Espainia). Testuak hauxe jartzen du: «El Chinitas Malaga kantaria posible egin zuten guztiei malagarren mirespena eta gogobetetasuna lortzeko:El Piyayo, Juan Breva, Miguel de los Reyes, Niño de las Moras, Diego El Perote, Antonio de Canillas, La Trini, Antonio Molina, La Repompa, Joaquina Payán, Agustín Flores, La Cañeta, Manuel Reyes eta "El Canario". Esker ona eta omenaldia, Malaga, 2002ko udaberria». [8]
2012an El libro de La Repompa: un homenaje a esta artista del flamenco (La Repomparen liburua: flamenkoaren artistari egindako omenaldia) izeneko liburua argitaratu zuten Paco Rojik, Ramón Soler Díazek eta Paco Fernándezek jaiotzaren 75. urteurrenean.
2022an ''La Trinidad'' graffitia. Trinidad auzoari eskainitako horma-irudia, San Pablo kalean, Malagan, Espainian. Juan María Riveroren lana (Bohemio). Irudian Malagako Chiquito de la Calzada eta La Repompa artistak ageri dira. Malagako historia izeneko horma-irudia
2023an, Málagako Historia horma-irudiaren xehetasuna. Hiriko historiako pertsonaiarik ospetsuenetako batzuen karikaturak ditu. Ángel Idígorasek egin zuen 2023an, La Sonata kalean, Pintor Denis Belgrano ikastetxeko (Malaga, Espainia) kanpoko horma batean. Horma-irudiak konposizio kronologikoa du, historiaurreko garaietatik une horretara arte. Irudian, ezkerretik eskuinera, María Zambrano, Miguel de Molina, Anita Carmona,[9]La Repompa de Málaga eta Chiquito de la Calzada. Horma-irudia 2023ko ekainaren 1ean amaitu eta ekainaren 3an inauguratu zen.[10][11]
Espainia
_06.jpg)
Datuak: Q5965067
Multimedia: La Repompa de Málaga / Q5965067
