Jean de La Fontaine
Jean de La Fontaine (/ʒɑ̃ də la fɔ̃tɛn/ ahoskatua; Château-Thierry, Aisne, Frantzia, 1621eko uztailaren 8a - Neuilly-sur-Seine, 1695eko apirilaren 13a) alegilaria, poeta, eleberrigilea eta antzerkigilea izan zen. Egile moralistatzat da ezaguna gaur egun, nahiz eta bere garaian ez zuen bizimodu pertsonal eredugarririk izan.
| Jean de La Fontaine | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1684ko apirilaren 24a - 1695eko martxoaren 13a ← Jean-Baptiste Colbert - Jules de Clérambault (en)  → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Château-Thierry, 1621eko uztailaren 8a | ||
| Herrialdea |  Frantzia | ||
| Lehen hizkuntza | frantsesa | ||
| Heriotza | Paris, 1695eko apirilaren 13a (73 urte) (73 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Père Lachaise hilerria Saints Innocents Cemetery (en) Cimetière Saint-Joseph de Paris (en) Museum of French Monuments (en) La Fontaine's tomb (en) | ||
| Familia | |||
| Aita | Charles de la fontaine | ||
| Ama | Françoise Pidoux | ||
| Ezkontidea(k) | Marie Héricart (en) | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | College of Juilly (en) | ||
| Hizkuntzak | frantsesa | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | alegialaria, poeta, abokatua, haur literatura idazlea, idazlea eta antzerkigilea | ||
| Kidetza | Frantses Akademia | ||
| Genero artistikoa | alegia Ipuina | ||
        | |||
 | |||
Bizitza aldatu
Champagneko burges-familia batean sortu zen; gaztetandik ezagutu zituen literatura-areto eta -inguruak eta ordutik piztu zitzaion antzinateko idazle klasikoenganako joera, berezko imitazio-lan baten bidez. Ovidioren lanetan oinarritu zen Adonis heroi-poema idazteko (1658) eta Fouquet Frantziako finantza-arduradun nagusiaren ingurukoen artean bizi izan zen Vauxen, haren gainbehera arte (1661ean, Aux nymphes de Vaux ["Vaux-ko ninfei"] eresia idatzi zuen orduan).
Orléansko dukesarenean egon zen ondoko urteetan (1664-1672) eta berealdiko arrakasta izan zuten Bocacciok eta Ariostok erabilitako gai libertinoak hartuta moldatu zituen Contes et Nouvelles (1665, Ipuin eta Istorioak) bertso-kontakizunak.
1668an plazaratu zituen La Fontainek bere Fables (Alegiak) obra handiko lehen sei liburuak, eta beste bi bilduma eskaini zituen hurrengo urteetan (1678ko eta 1694ko argitaraldiak; hamabi liburu osotara). Fables La Fontaine helduaren lana da inondik ere; Esopok eta Fedrok erabilitako etxeko gaiak eredu harturik, animalien mundua langai bihurtu zuen giza munduko gorabeherak aurkezteko, eta, bigarren bildumatik aurrera, guztiz zorroztu zen mezu filosofikoa, Madame de la Sablièreren aretora inguratu ziren filosofoen eta hinduen jakituria zaharren eraginez. Fables obrak arrakasta handia izan zuen bere garaian, eta frantses literaturako maisulantzat hartua da ordudanik.
Joan Batista Artxu zuberotar idazleak (1848, La Fontaineren alegia berheziak, neurthitzez frantzesetik uskarara itzuliak) eta Leonce Goietxe lapurtar idazleak (1852, Fableac edo aleguiak) eman zituzten euskaraz La Fontaineren obra horretako alegietatik asko.
Idazlanak aldatu
- L'Eunuque (1654)
- Adonis (1658)
- Les Rieurs du Beau-Richard (1659)
- Élégie aux nymphes de Vaux (1661)
- Ode au roi (1663)
- Contes (1665, 1666, 1671, 1674) - Ikus 1928ko edizioa Gefda Wegenerrek ilustratua.
- Fables (1668, 1678, 1693)
- Les Amours de Psyché et de Cupidon (1669)
- Recueil de poésies chrétiennes et diverses (1671)
- Poème de la captivité de saint Malc (1673)
- Daphné (1674)
- Poème du Quinquina (1682)
- Ouvrages de prose et de poésie (1685)
- Astrée (1691)
Erreferentziak aldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jean de La Fontaine  |
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Datuak: Q49496
Multimedia: Jean de La Fontaine / Q49496
