Japoniako historia
| Japoniako historia |
|
|
Japoniako historia Japoniar uharteak eta japoniarrak barne hartzen dituen historia da, bertako antzinako historian hasi eta egungo Japoniaren historia modernoa nazio estatu gisa. Japoniaren lehen erreferentzia idatzia txinatar jatorriko Hogeita Lau Historietan agertzen den informazio laburra da, I. mendean. Hala ere, badakigu uharteetan Goi Paleolito garaitik jendea bizi zela. Tradizionalki, Japoniako historia arotan banatzen da, Jōmon Arotik hasi eta egungo Haisei arte. Horien artean ezagun eta garrantzitsuenak Nara Aroa (710-794), Edo Aroa (1603-1867) eta Meiji Aroa (1866-1869) dira.
Antzin eta Erdi Aroak aldatu
Japoniarrak korear eta txinatar jatorrikoak dira nagusiki. Kojiki kondairaren arabera, Jinmu enperadoreak sortu zuen Japonia K. a. VIII. mendean. V-VI. mendeetan, kaligrafia txinatarra eta budismoa sartu ziren Korean zehar edo Txinatik zuzenean, beste ohitura ugarirekin batera. Enperadoreak ziren ofizialki agintea zutenak, baina egiazko boterea jauntxo edo shogun gerlarien esku zegoen.
Aro modernoa aldatu
XVI. mendean zehar, merkatari portugaldar, holandar, ingeles eta espainiarrak Japoniara iristen hasi ziren, misio kristauak sortuz. Horien artean Frantzisko Xabierkoa zegoen. Hala ere, XVII. mendean, shogun indartsuek misiolariak susmatzen hasi ziren, atzerriko indarren konkista militar baten aitzindaritzat jotzen baitzituzten. Babes neurri moduan, Japoniak eten egin zituen atzerriko herriekiko harreman oro, Nagasaki hirian merkatari txinatar eta holandar bakan batzuekin izan ezik.
Mendebalderatzea aldatu
Bakartze hura 251 urtez luzatu zen, 1854an Matthew Calbraith Perry estatubatuar komodoroak Mendebaldeari irekitzea behartu zuen arte, Kanagawako Ituna zela medio. Garai luze batez, irekitze honek aldaketa handiak eragin zuten Japoniako gizartean. Meiji berrezarkuntzak erreforma sakonak hasi zituen 1868tik aurrera. Sistema feudala ezeztu egin zen eta mendebaldeko instituzioak aukeratu, batez ere gobernu eta lege sistemak, baina baita ere ekonomikoak, sozialak eta militarrak. Horrela nazioarteko indar bihurtu zen oso epe laburrean. Txina eta Errusiaren aurkako gerretan Taiwan, Korea eta beste lurralde batzuk bereganatu zituen, inperioa hedatuz.
Bigarren Mundu Gerra aldatu
XX. mendean, Japonia Alemania eta Italiarekin bat egin zuen Bigarren Mundu Gerran, Pearl Harbor base militar estatubatuarra 1941ean erasoz. Gerraren amaiera bi bonba nuklear Hiroshima eta Nagasaki hirien gainean jaurti zituztenean izan zen, une batean 120.000 hildako eraginez.
2014ko urriaren 20an, Shinzo Abe lehen ministroaren apustua izan zen emakumeen rola sustatzea eta Midori Matsushima eta Yuko Obuchi hurrenez hurren Justizia eta Ekonomia ministro izendatzea, baina kargua utzi behar izan zuten biek, boto-emaileei abanikoak oparitu eta bidaiak antolatzeagatik[1].
Azaroaren 7an, Txina eta Japonia harreman diplomatikoak berrezartzeko konpromisoa hartu zuten. Halaber, Diaoyu/Senkaku artxipelagoaren jabetzarengatik eta bestelako auziengatik zeuzkaten gatazkengatik elkarrizketa hasteko ere prest agertu ziren[2].
Azaroaren 18an, hauteskundeak aurreratu zituen Japoniako lehen ministroak. BEZaren igoera aurreikusten zuen neurria atzeratzean zegoen honen arrazoia. Datu ekonomiko txarrek zerikusia izan zuten atzerapenarekin[3].
Abenduaren 14an, Japonian hauteskundeak ziren eta lehen ministroaren alderdia zen hauteskundeetako faboritoa[4]. Eta horrela gertatu zen, Abek gobernuan ez zuen aldaketarik egingo, Japoniako hauteskundeak irabazi baitzituen. 2012an hasitako politika ekonomikoak herritarrek onartzeko deitu zuen bozetara Shinzo Aberen gobernuak, eta 2012an baino bi ordezkari gutxiago lortu zituen[5]. Beraz, ekonomia pribatizatzeko aukera zuen gobernuak[6].
Erreferentziak aldatu
- ↑ «Japonia: kargua utzi dute Ekonomia eta Justizia ministroek», Berria, 2014-10-21
- ↑ «Txina eta Japonia elkarrizketan hasiko dira», Berria, 2014-11-08
- ↑ «Hauteskundeak aurreratu ditu Japoniako lehen ministroak, zerga igoera bozketara eramanez», Berria, 2014-11-18
- ↑ «Japoniako lehen ministroaren alderdia da gaurko hauteskundeetako faboritoa», Berria, 2014-12-14
- ↑ «Abek gobernuan ez du aldaketarik egingo, Japoniako bozak irabazi ostean», Berria, 2014-12-15
- ↑ «Bozen ostetik, ekonomia pribatizatzeko bidea zabalik du Japoniako Gobernuak», Berria, 2014-12-16
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q130436
Multimedia: History of Japan / Q130436
