Irulegiko arnoa
Irulegiko arnoa Nafarroa Behereko arno mota da, Irulegi inguruko mahastietan ekoitzia. Jatorri-izendapena duen Ipar Euskal Herriko mahasti bakarra da, 1970. urtetik sor-marka duena.
Historia aldatu
Mahastiaren historia Done Jakue Bideari lotuta dago. Orreagako fraideek XI. mendean sortu zuten, erromesei eskaintzeko asmoz. Pirinioetako Ituna 1659an sinatzean, fraideek mahastia utzi behar izan zuten eta biztanleek bere gain hartu zuten.
1912an ia desagertu egin zen, mahats-zorria (filoxera) intsektuaren eraginez. 1970ean jatorria babesten duen sor-marka eman zion Frantses Gobernuak. Egun, Irulegi jatorri-izendapenarekin ardoa ekoizten, 50 bat ardogilek dihardute.
Maurice Edmond Sailland Curnonsky "gastronomoen printzeak" Irulegikoa "neskak dantzarazten dituen ardoa" dela esan zuen[1].
Mahats motak aldatu
- Zuria: Xuri zerratia (Hondarribi zuri zerratia) eta Ixiriota Xuria (Izkiriota).
- Gorria eta beltza: Axeria eta Bordelesa.
Antzina, hainbat mahats mota erabiltzen ziren: Xuri zerratia, Kroxenta, Pikapota, Izkiriota, Axeria edo Zorra Negra, Kamalua, Mantzinga, Bordalesa, Erre Mantxaua eta Pino beltza[2].
Mahastia aldatu
Sor-markaren barnean dauden mahastien eremua 200 ha ingurukoa da, Garazi eta Baigorri-Ortzaize eskualdeetako udalerri hauetan banaturik[3]: Aintzila, Anhauze, Arrosa, Azkarate, Baigorri, Bidarrai, Buztintze-Hiriberri, Donazaharre, Duzunaritze-Sarasketa, Irulegi, Izpura, Jatsu, Lasa, Lekunberri eta Ortzaize.
Ardo ekoizpena 5500 hektolitrokoa da, gutxi gorabehera honela banatua: % 70, ardo beltza; % 20 ,ardo gorria; eta % 10, ardo zuria.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Erreferentziak aldatu
- ↑ Txomin Laxalt: Brèves de Pays basque, 2008. 131.or.
- ↑ Le Canu, La vinification (XIX), aipua X. Arbelbideren artikulua "Irulegiko ardoa" (ikus Kanpo loturak).
- ↑ Cave irouleguy webgunea[Betiko hautsitako esteka]
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
- Irulegiko ardoa (X. Arbelbideren artikulua) Habe-Ikasbil webgunean
- (Frantsesez) Irulegiko ardoa France Su Ouest webgunean
Datuak: Q3058542
