Harold Kroto

Sir Harold (Harry) Walter Kroto (Harold Walter Krotoschiner jaioa, Wisbech, Cambridgeshire, Ingalaterra, 1939ko urriaren 7a - Lewes, East Sussex, 2016ko apirilaren 30a) kimikaria izan zen. Sheffieldeko Unibertsitatean egin zituen Kimikako ikasketak. Doktoregoa lortu ondoren (1964), hiru urte eman zituen Kanadan eta Estatu Batuetan ikasketak sakontzen. Gero, eskolak ematen hasi zen Sussexko Unibertsitatean. 1991n, Royal Societyko ikerketaburu (Research Professor) izendatu zuten, eta lan horretan aritu zen 2001 arte.

Harold Kroto
Irudi gehiago
Ahotsa
Royal Society of Chemistryko presidentea
Bizitza
Jaiotza	Wisbech (en) , 1939ko urriaren 7a
Herrialdea	Erresuma Batua
Bizilekua	Bolton Westhoughton (en)
Heriotza	Lewes (en) , 2016ko apirilaren 30a (76 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: Alboko esklerosi amiotrofikoa
Hezkuntza
Heziketa	Sheffieldeko Unibertsitatea Bolton School (en)
Hezkuntza-maila	Doktoretza
Doktorego ikaslea(k)	Mauricio Terrones (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	kimikaria, unibertsitateko irakaslea eta zientzialaria
Enplegatzailea(k)	Sussexko Unibertsitatea Floridako Unibertsitate Estatala Floridako Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi Copley Domina  (2004) Kimikako Nobel Saria  (1996) honorary doctor of Tel Aviv University Madrilgo Complutense Unibertsitateko honoris causa doktoregoa  (2012) Michael Faraday saria  (2001) doctor honoris causa of Keiō University Fellow of the Committee for Skeptical Inquiry Tilden Prize  (1981) honorary doctorate of Hasselt University  (1993ko maiatzaren 28a) honorary doctor of the University of Bielefeld Carbon Medal  (1997) Longstaff Prize  (1993) James C. McGroddy Prize for New Materials  (1992) Dalton Medal  (1997) IET Kelvin Lecture  (1998)
Influentziak	Harry Heaney (en)
Kidetza	Academia Europaea (en) Royal Society Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Accademia delle Scienze di Torino
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
kroto.info

1970eko hamarraldian mikrouhinen espektroskopiako ikerketak egin zituen. Irrati-astronomia baliatuta espazioan sortzen diren molekulen ibilbideak aztertu zituen; batez ere, karbono eta nitrogenoko kate luzeko molekulak interesatzen zitzaizkion. Krotoren ustez, kate horiek karbono-izarretan eratzen ziren, hau da, karbono ugariko izar erraldoien eguratsetan. Kroto kate horiek sortzen ziren kondizioak antzeratzeko modua bilatzen ari zen.

1985ean, Houstona (Texas) joan zen, Riceko Unibertsitatera. Han, bere lagun bat, Robert F. Curl, Riceko beste katedradun Richard E. Smalleyrekin batera, azken honek diseinatutako laser berezi bat frogatzen aritu zen, gaiak lurrun bihurtzen eta atomoen agregatu txikiak (cluster direlakoak) sortzen. Karbono-clusterrak sortu zituzten grafitotik, heliorekin nahastu zituzten gero, eta hutsa egindako ganbera batean hozten utzi. Clusterrak aztertzean, karbono-kate luzeen ordez, karbono-atomoen egitura itxiak eta simetrikoak aurkitu zituzten, 60 atomokoak. Karbono-molekula berriak (C₆₀) futbol-baloiaren antzeko egitura zuen, bai eta Buckminster Fuller estatubatuar arkitektoaren kupula geodesikoen antza ere. Kroto eta haren lankideek buckminsterfulereno izena jarri zioten. Aurkikuntza horregatik, hau da, grafitoa eta diamantea ez bezalako karbono-mota berria aurkitzeagatik, Krotok, Smalleyk eta Curlek Kimikako Nobel saria jaso zuten 1996an.

2002tik 2004ra bitartean, Royal Society of Chemistry erakundeko presidente izan zen.

2010eko irailean, Krotok, beste 54 pertsona ospetsurekin batera, The Guardian egunkarian argitaratutako gutun ireki bat sinatu zuen, Benedikto XVI.a aita santuak Britainia Handira egin behar zuen bisitaldiaren aurkakoa iritzia agertzeko.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Harold Krotoren web-orria

• Datuak: Q157250
• Multimedia: Harold Kroto / Q157250