Halle (Saxonia-Anhalt)

Halle Alemaniako Saxonia-Anhalt estatu federaleko hiri bat da. Saale ibaiaren ertzean kokatzen da, estatuaren hegoaldean, Leipzig hiritik 35 kilometro eskasera. 2010eko erroldaren arabera hiriak 232.963 biztanle zituen, honek Magdeburg hiriburua baino zerbait handiagoa bihurtzen du.

Halle
Halle (Saale)
Alemaniako hiri-udalerria
Administrazioa
Estatu burujabe Alemania
Alemaniako estatua Saxonia-Anhalt
AlkateaBernd Wiegand
Izen ofizialaHalle (Saale)
Jatorrizko izenaHalle (Saale)
Posta kodea06108–06132
Udalerri kodea15002000
Geografia
Koordenatuak51°28′58″N 11°58′11″E / 51.4828°N 11.9697°E / 51.4828; 11.9697
Map
Azalera135.03 km²
Altuera87 m eta 110 m
MugakideakSaalekreis (en) Itzuli
Demografia
Biztanleria242.083 (2022ko abenduaren 31)
4.022 (2021)
alt_left 125.248 (%51,7) (%48,3) 116.835 alt_right
Dentsitatea1.792,81 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia0345
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakLinz, Grenoble, Oulu, Karlsruhe, Ufa, Jiaxing, Savannah, Hildesheim, Coimbra eta Sfax
MatrikulaHAL
halle.de

Historia aldatu

Zeltiar asentamenduak Halen izena zuen, zeinak gatza esan nahi duen, eta Saale ibaia ere gatzaren aldaera da. Honek argi uzten du gatzaren ekoizpena antzinakoa dela eremu honetan. Brontze Aroko gatzaren ustiaketaren aztarnak aurkitu dira.

 
Halleko merkatu plaza 1500 inguruan

Hiria berez 806ko idatzi batean aipatzen da lehenengo aldiz, Magdeburgeko apezpikuaren jabetzaren parte gisa azaldu ere. Martin Lutherren erreforma hartu zuen XVI mendean eta Hogeita Hamar Urteko Gerra sufritu zuen. 1680an Brandenburg-Prusiak Magdeburgekin batera eskuratu zuen 1680an. Unibertsitatea garai honetan sortu zen, 1694ean hain zuzen ere.

Napoleondar Gerretan Halleko gatazka famatua gertatu zen. Bertan frantziarrek prusiarrak garaitu zituzten 1806an. 1815ean baina Prusiako saxonia probintzian sartuta gelditu zen.

Bigarren Mundu Gerran Buchenwald kontzentrazio-esparruaren esparru satelitea jaso zuten eta bertan gerra-presoak sartu zituzten: poloniarrak, txekoslovakiarrak, sobietarrak, frantziarrak, herbeheretarrak eta beste hainbat naziotakoak. Kimika lantegi estrategikoak ere baziren eta horregatik bonbaketa latzak jasan zituen Hallek.

Gerraren ondoren Saxonia-Anhalteko hiriburu bihurtu zen, baina sobietarrek estatuak desegin zituzten. Ekialdeko Alemania mendebaldekoarekin batu zenean Saxonia-Anhalt estatu berriko hiriburu Magdeburg ezarri zen.

Ondasun nabarmenak aldatu

  • Merkatuko eliza (Marktkirche): 1529–1554 artean eraiki zen aurrez zeuden bi elizaren osagaiak erabilita. Lau dorre ditu.
  • Dorre gorria (Roter Turm): Merkatuko elizaren ondoan dagoen dorre garaia da, 1503 arte Andre Mariaren elizaren kanpandorrea izana zena.
  • Moritzburg gaztelua (Schloss Moritzburg): Magdeburgeko apezpikuaren egoitza zen XV mendeko eraikin hau Hogeita Hamar Urteko Gerran suntsitu zen. Hondarretan egon zen 1901-1913 artean zati bat berreraiki zen arte. gaur egun arte galeria bat da.
  • Egoitza berria (Neue Residenz): Pizkunde goiztiarreko jauregia, 1531–1537 artean eraikia.
  • Händelen etxea (Händelhaus): Händel jaio zen etxea da. Bere bizitzaren inguruko museoa dauka barruan.

Iruditegia aldatu

Hiritar ospetsuak aldatu

Hiri senidetuak aldatu

Demografia aldatu

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ikus jatorrizko Wikidatako eskaera eta iturriak.


Kanpo estekak aldatu