Guiomar Torresão
Guiomar Delfina de Noronha Torresão (Lisboa, 1844ko azaroaren 26a - Ibidem, 1898ko urriaren 22a) portugaldar idazlea eta feminista, Portugalgo emakumeen emantzipazio-idealen funtsezko pertsonaia izan zen.[1][2][3][4][5][6][7]
| Guiomar Torresão | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Lisboa eta São Julião (en)  , 1844ko azaroaren 26a |
| Herrialdea |  Portugalgo Erresuma |
| Heriotza | Lisboa, 1898ko urriaren 22a (53 urte) |
| Hobiratze lekua | Cemitério dos Prazeres |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | portugesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea, kazetaria, editorea eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea |
| Izengoitia(k) | Delfim de Noronha, Gabriel Cláudio, Roseball, Scentelha, Sith eta Tom Ponce |
Biografia aldatu
Lehen urteak aldatu
Guiomar Torresão Joaquim José de Noronha Torresão eta Maria do Carmo Inácia Pinto de Noronharen alaba izan zen. Bere aita, militarra, Cabo Verden zerbitzatzera destinatua izan zen, Santo Antão uharteko Ribeira Grande herrian, eta han hilko zen handik gutxira. Bitartean, bere alarguna, Maria do Carmo, bakarrik bizi zen Guiomar Delfina eta Maria Felismina alabekin. Guiomarrek neba txiki bat ere izan zuen, bere aitaren izen bera zuena, baina bi urte besterik ez zuela hil zen, 1848ko apirilaren 3an, Lisboako antzinako São Julião parrokian.
Idazlea aldatu
Guiomar Torresão fikzio-idazlea, poeta, antzerkigile eta saiakeragilea izan zen. Henrique Zeferinok zuzendutako Ribaltas e Gambiarras (1881) aldizkarian kolaboratu zuen. Han, Delfim de Noronha ezizenez idatzi zuen lehen hamar zenbakietan, baina handik aurrera, bere benetako nortasuna agerian jarrita hasi zen idazten artikuluak.
1869an Uma Alma de Mulher argitaratu zuen, bere lehen eleberria, A Voz Feminina aldizkari feministan berrargitaratua. Almanach das Senhoras (1871) aldizkaria sortu eta zuzendu zuen hil arte. Diário Illustrado-n Gabriel Cláudio ezizenez idazten zuen. No Theatro e na sala idatzi zuen, Camilo Castelo Brancoren hitzaurrearekin. Hainbat antzezlan idatzi zituen: The Baroness's Weak, ekitaldiko bakarreko komedia, 1878an; Two Boys, 5 ekitaldiko drama, 1879an, eta Modern Education, 1884an. Modern Education, atariko solasaldi bat eta 3 ekitaldiko komedia, Lisboan antzeztu zuten lehen aldiz, Teatro do Ginásion, 1891ko martxoaren 28an. Bere eleberrien artean, Uma alma de mulher (1869), Pale roses (1873 - ipuin bilduma), A Família Albergaria (1874 - eleberri historikoa), O fraco da baronesa (1878) eta Henriqueta (1890) aipatu behar dira. "Beatriz" poema Brasilen argitaratu zen.
Hil ostean, Felismina ahiztak, oinordeko bakarra izanik, Almanach das Senhoras aldizkariaren ardura hartu zuen, eta, haren ondoren, 1912an hil zenean, bere senarra Eusébio Alberto da Silva Venânciok, 1918an hilko zena. Almanakearen azken argitalpena 1928an izan zen, Guiomar hil eta 30 urtera.
Kazetaria eta itzultzailea aldatu
Kazetaria eta itzultzailea izan zen, eta eleberriez gain, dramak, poesia eta bidaia liburuak ere idatzi zituen. Roseball, Scentelha, Sith eta Tom Ponce goitizenekin ere idatzi zuen. 1868ra arte, Almanaque das Memória Luso-Brasileiron lan egin zuen. Beste hainbat aldizkaritan ere idatzi zuen, horien artean, A Ilustração Portuguesa, Diário Illustrado, Diário de Notícias, O Mundo Elegante, Lisbon Creche: Jornal miniature[8] (1884) publikazioetan, besteak beste.
Heriotza aldatu
Ez zen inoiz ezkondu edo seme-alabarik izan. Hil zenean, bere ahizta Maria Felismina de Noronha Torresãorekin (São José, Lisboa, 1851ko otsailaren 9a - Santa Isabel, Lisboa, 1912ko azaroaren 4a) bizi zen, Calçada da Estrela 173. zenbakian, 2. solairuan, Lisboako Lapako parrokian.
Guiomar gutxiegitasun kardiako baten ondorioz hil zen, 53 urte zituela, eta Cemitério dos Prazeresen hilerrian lurperatu zuten, hilobi batean.
Obrak aldatu
- Uma Alma de Mulher, 1896
- Rosas Pálidas, 1873
- A Família Albergaria, 1874
- Meteoros (contos e crónicas) 1875
- Ribaltas e Gambiarras, 1881
- A Educação Moderna, 1884
- Idílio à Inglesa: Contos Modernos, 1886
- Paris – Impressões de Viagem, 1888
- A Avó, 1889
- Severina, 1890
- Batalhas da Vida, 1892
- Educação Moderna: Comédia em Três Atos, 1894
- Diário de uma Complicada, 1894
- Joana de Goerschen, 1896
- Flávia: Contos, com ilustrações de Columbano Bordalo Pinheiro, 1897
- A Grande Velocidade: Notas de Gare, 1899
- A Árvore de Natal.icada, 1894
Aldizkarietako kolaborazioak aldatu
Guiomar Torresãok honako aldizkarietan kolaboratu zuen:
- Almanaque de Lembranças Luso-Brasileiro;
- A Leitura;
- Diário de Notícias;
- Diário Ilustrado;
- Ilustração Portuguesa;
- Artes e Letras.
Erreferentziak aldatu
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, portugesezko wikipediako «Guiomar Torresão» artikulutik itzulia izan da, 2021-02-15 data duen 60453276 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2021-02-15 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.
- ↑ (Portugesez) Barroso Soares, Maria de Jesus. (2010). Maria Manuela Aguiar ed. «MULHERES DA PRIMEIRA REPÚBLICA - conferência da Drª MARIA BARROSO - Espinho, 5 de Março de 2010» Biblioteca Mulher Migrante 2012ko irailaren 5a (Noiz kontsultatua: 2022ko martxoaren 3a).
- ↑ Barreira, Cecilia. (1996). Dicionário de literatura portuguesa: Guiomar Delfina de Noronha Torresão. (1a. ed. argitaraldia) Editorial Presença, 478-479 or. ISBN 972-23-2084-X. PMC 36576111. (Noiz kontsultatua: 2022-03-03).
- ↑ (Portugesez) Barros, Teresa Leitão de. (1924). Escritoras de Portugal: Guiomar Torrezão. Ezezaguna, 207-213 or..
- ↑ (Portugesez) Ildefonso, Maria Isabel Moutinho Duarte. (1998). As mulheres na imprensa periódica do séc. XIX (Hitzaldia). Lisboa: Universidade Aberta.
- ↑ (Portugesez) Leal, Maria Ivone. (1992). Um século de periódicos femininos. Lisboa: Comissão para a Igualdade e para os Direitos das Mulheres.
- ↑ (Portugesez) «Guiomar Torresão | Escritoras» www.escritoras-em-portugues.eu (Noiz kontsultatua: 2022-03-03).
- ↑ «PT-ADLSB-PRQ-PLSB17-003-O12_m0758.TIF - Livro de registo de óbitos - Arquivo Nacional da Torre do Tombo - DigitArq» digitarq.arquivos.pt.
- ↑ «Hemeroteca Digital - Lisboa crèche : jornal miniatura offerecido em beneficio das creches a sua majestade a Rainha a Senhora Dona Maria Pia» hemerotecadigital.cm-lisboa.pt (Noiz kontsultatua: 2022-03-03).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q1255008
