Giza antigeno leukozitario
Giza antigeno leukozitarioa (HLA laburtuta, ingelesetik "Human leukocyte antigen") antigeno-multzo bat da, gizakiaren zelula mintzetan dagoena, bai ehunen zeluletan, bai odoleko leukozitoetan. Erantzun immunearen erregulazioan parte hartzen du, berezkoa eta kanpokoa bereizten laguntzen baitio immunitate-sistemari.[1] Histokonpatibilitate konplexu nagusiak kodetzen du.
Ehunen zeluletan dauden antigeno hauek oso zeregin garrantzitsua jokatzen dute ehunen edo organoen transplanteetan, errefusaren erantzuleak baitira. Izan ere, transplante batek arrakasta izan dezan, ezinbestekoa da emailearen eta hartzailearen HLA sistema ahalik eta berdinenak izatea, hots, zelulen mintzetan dauden antigenoek ezberdintasun gutxi izatea.[2] Zenbait transplantetan (hezur-muinarenean, esaterako) garrantzi handikoa da egon beharreko antzekotasun hori, eta transplantea burutu aurretik HLAren bateragarritasun-ikerketa egiten da.
HLA motak aldatu
Biokimikoki, HLA antigenoak bi kate dituzten glikoproteinak dira, mintz zelularrean ainguraturik daudenak. Konposatu hauek bi motakoak dira (I motakoak eta II motakoak hain zuzen), eta ezberdinak, bai morfologiaz, bai funtzioz. I motako molekulak pisu ezberdineko bi kate peptidikoz osaturik daude, eta nukleodun zelula guztien gainazalean daude. II motako molekulak, berriz, pisu berdintsuko bi kate peptidikoz osatuak dira, eta B linfozitoetan, makrofagoetan eta zelula dendritikoetan daude.[2][3]
I motako antigenoak HLA-A, HLA-B eta HLA-C dira, eta II motakoak HLA-DP, HLA-DQ eta HLA-DR. Azpimota bakoitzak antigeno ezberdinak ditu: adibidez, HLA-Bk 500 antigeno inguru ditu (HLA-B5, HLA-B7, HLA-B8, HLA-B27, etab.), gizabanako batek horietako bi izanik (bata, aitarengandik jasota eta bestea amarengandik). Era berean, HLA-Ak 300 antigeno inguru eduki dezake. Hori dela eta, HLA antigenoen balizko 10.000 konbinazio baino gehiago daude, konbinazio bakoitzak berezko formula antigenikoa osatuz (adibidez: HLA-A3 eta HLA-A10, HLA-B5 eta HLA-B27, HLA-Cw1 eta HLA-Cw5, HLA-DP1 eta HLA-DP3, etab.). Aniztasun handi honek transplanteen errefusa azaltzen du, oso zaila baita formula antigeniko bera duten zelulak topatzea bi ehun desberdinetan (biki monozigotikoen kasuan izan ezik). Horregatik, organoen transplanteetan ehunetan dauden HLA antigenoek anti-HLA antigorputzen ekoizpena eragiten dute organoaren hartzailearengan.
Funtzioak aldatu
HLA molekulei esker, gizabanakoaren zelula immuneak propioa eta arrotza bereizteko gai dira. Hau da, norberaren zelula immuneek propiotzat hartzen dituzte gorputzaren gainerako zelulak, azken hauek mintzean dauzkaten HLA antigenoak propiotzat hartzen dituztelako. Beraz, nortasun agiri bailiren jokatzen dute HLA antigenoek. Garrantzi handiko zenbait funtziotan hartzen dute parte, hala nola immunitate-sistemaren zelulen arteko elkarrekintzetan, zelula arrotzen deuseztapenean eta zelula propio infektatu edo alteratuen suntsipenean.[2]
Substantzia arrotz bat gorputzera sartzen denean, immunitate-sistemaren zelulek ezagutu egiten dute HLA-II antigenoen bitartez, substantzia horren aurkako erantzun koordinatua burutuz. Zelula antigeno-aurkezleak beren gain hartzen dute antigeno arrotza eta, azalean duten HLA-II antigenoarekin batera, T linfozito laguntzaileei (Th) aurkezten diete; hauek efektu desberdinak eragingo dituzte substantzia arrotza suntsitzeko. Era berean, zelula immuneek, T linfozito zitotoxikoek zehazki esan, HLA-I antigenoen laguntzaz ezagutzen dituzte zelula propio infektatuak (infekzio birikoak) edo alteratuak (minbizia). Ondoren, deuseztatzeari ekiten diote.[2]
Genetika aldatu
HLA molekulak kodetzen dituzten geneak histokonpatibilitate konplexu nagusi (MHC, ingelesetik "major histocompatibility complex") izeneko gene-konplexu batean kokatzen dira. Gizakiengan, konplexu honi HLA sistema deritzo, izena oso egokia ez izan arren (zelula mintzetan dauden antigenoekin nahastu daitekeelako). MHC edo HLA sistema gizakiaren 6. kromosoman dago, bere beso motzean, eta bere DNAk 3,6 Mpb ditu. HLA antigenoen aniztasuna oso handia denez, antigeno horiek kodetzen dituzten geneak ere asko dira. Hori dela eta, HLA sistema polimorfikoa da oso (ez dago gizakian HLA sistema bezain polimorfikoa den sistema genetikorik).
Gaixotasun autoimmuneak pairatzen dituzten gaixo askok hainbat alelo berezi dituzte bere HLA sistema genetikoan. Esaterako, espondilitis ankilopoietikoa duten gaixoen %95-k HLA-B27 positiboak dira, antigeno hori eta bere genea kodetzen duenaren frekuentzia %10 baino gutxiagokoa izanik populazio gehienetan. HLA-DR3 eta HLA-DR4 antigenoak eta geneak 1. motako diabetes eta artritis erreumatoidea duten gaixoengan ugariagoak dira, era berean. Esklerosi anizkoitza eta HLA-DR15aren arteko lotura ere agerian jarri da. Sjögrenen sindromea, lupus eritematosoa, gaixotasun zeliakoa eta miastenis gravis HLA sistemaren alelo bereziak dituzten beste gaitz autoimmuneak dira.
Erreferentziak aldatu
- ↑ Aras lbarzabal, Monica , Garcia Lagarejos, Loreto, Gonzalez de las Cuevas, Maria del Mar, Rodriguez Mena, Belen, Isusi Gorbea, Paloma, Barado Hualde, Jesus, Marcos de Lucas, Fernando, Sevilla Zarandona, Rosa, Beltran de Heredia Oyarzabal, Jose Maria. Giza antigeno leukozitarioaren determinazioa-hla 857. oeegunea.eus (Noiz kontsultatua: 2020-5-26).
- ↑ a b c d Ochoa Garay, Jorge. Transplanteen inmunologia. Elhuyar aldizkaria, 21. zenbakia, 1989ko martxoak 1, CC-BY-SA-3.0, aldizkaria.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2020-5-26).
- ↑ Delves, Peter J.. Sistema del antígeno leucocitario humano (HLA). msdmanuals.com (Noiz kontsultatua: 2020-5-26).
Kanpo estekak aldatu
- HLA-B27 dut eta harro nago, izorrategi.org
Datuak: Q911125
Multimedia: Human leukocyte antigen / Q911125
