Getúlio Vargas

Getúlio Vargas
	; Irudi gehiago
; Brasilgo presidente
Brasilgo senatari
; Brasilgo presidente
Brasilgo diputatu
Bizitza
Jaiotza	São Borja, 1882ko apirilaren 19a
Herrialdea	Brasil
Lehen hizkuntza	portugesa
Heriotza	Catete Palace (en) , 1954ko abuztuaren 24a (72 urte)
Hobiratze lekua	São Borja
Heriotza modua	suizidioa: bala zauria
Familia
Aita	Manuel do Nascimento Vargas
Ama	Cândida Francisca Dornelles
Ezkontidea(k)	Darci Vargas (en) (1911 - 1954ko abuztuaren 24a)
Seme-alabak	ikusi Lutero Vargas (en) ; Alzira Vargas (en) ; Jandira Vargas (en) ; Manuel Sarmanho Vargas (en) ; Getúlio Vargas Filho (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Benjamim Vargas (en) ; Spartacus Dornelles Vargas (en) ; Viriato Dornelles Vargas (en) ; Protásio Dornelles Vargas (en) ; Jovita Dornelles Vargas (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Hegoaldeko Rio Grandeko Unibertsitate Federala
Hizkuntzak	portugesa; Brasilgo portugesa
Jarduerak
Jarduerak	abokatua eta politikaria
Jasotako sariak	ikusi Elisabet Katolikoaren Ordenaren lepokoa (1952) ; Arrano Zuriaren Ordena ; Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic ; Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (1953ko maiatzaren 20a) ; Grand Cross of the Order of the Southern Cross ; Order of Naval Merit ; Grand Cross of the Military Order of the Tower and Sword ; Grand Cross of the Military Order of Avis ; Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland (1937ko urriaren 14a) ;
Kidetza	Brasilgo Letren Akademia
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Brazilian Army (en)
Gradua	sarjentu
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	agnostizismoa
Alderdi politikoa	Brazilian Labour Party (en) ; Republican Party of Rio Grande do Sul (en)

Getúlio Dornelles Vargas (São Borja, Rio Grande do Sul, 1882ko apirilaren 19a - Rio de Janeiro, 1954ko abuztuaren 24a) Brasilgo politikaria izan zen. Bitan izan zen Brasilgo presidentea: 1930etik 1945era eta 1951tik hil arte.

Bizitza aldatu

Zuzenbideko ikasketak amaitu ondoren, politikaz arduratu zen. 1923. urtean legebiltzarkide hautatu zuten. 1926-1927. urteetan, finantza ministro izan zen, eta 1927-1930 bitartean Rio Grande do Sul estatuko gobernadore. 1930. urtean, lehendakaritzarako hauteskundeetara aurkeztu zen, Alianza Liberal alderdiaren aldetik, baina galtzaile atera zen, eta hauteskundeei jarraitu zitzaien iraultzak behin-behineko gobernuburu izendatu zuen. 1934an biltzar konstituziogileko lehendakari hautatu zuten.

Hiru urte geroago, ordea, legebiltzarra bertan behera utzi eta Estado Novo deitu zen erregimen faxista ezarri zuen. Ordu arte lurjabe handien mendean egona zen administrazioan, hezkuntzan, gizartean eta ekonomian erabateko berrikuntzak egiten ahalegindu zen Brasilgo langileen bizi-baldintzak hobetzeko eta industria bultzatzeko. Brasilek Bigarren Mundu Gerran parte hartu izanak herritarren demokrazia nahia utzi zuen agerian; 1945. urtean, estatu-kolpe batek Vargas kargutik kendu zuen, Senatuko kargua gorde zuen arren.

1950. urtean, Alderdi Laboristaren aldetik, Brasilgo lehendakari hautatu zuten berriro. Alderdi progresisten eta kontserbadoreen arteko oreka aurkitzen saiatu zen, baina ez zuen arrakasta handirik izan. 1954. urtean Brasilgo armadak dimisioa ematera behartu zuen, eta, handik gutxira, bere buruaz beste egin zuen.

Getulio Vargasen populismoa aldatu

Hona hemen Queirozen iritzia Vargasi buruz:

«Erreformatzaile politikoa izanik, jauntxokeriatik eta nagusi ziren oligarkietatik askatu zuen Brasil. Gure kultura ekonomikoaren erreformatzailea izanik, menpeko izatetik independentzia eta aurrerapena eskuratu genituen. Aberastasun sortzailea, gure oinarrizko industrien eragilea, nekazaritza eta industria arloko gure prestakuntzaren bultzatzailea (...). Gizartearen erreformatzailea izanik, miraria egin zuen, produkzioko faktoreen lana bateratu baitzuen klase borrokara jo gabe.»

José J. Queiroz, Getulio Vargasi buruzko memoriak. Río de Janeiro, 1957.

Erreferentziak aldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/30 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Getúlio Vargas

Datuak: Q156844
Multimedia: Getúlio Vargas / Q156844