Eugene Debs

Eugene Debs
	; Irudi gehiago
	Ahotsa
member of the Indiana House of Representatives (en)
Terre Haute (Indiana)eko municipal clerk (en)
Bizitza
Jaiotza	Terre Haute (Indiana), 1855eko azaroaren 5a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Elmhurst (Illinois), 1926ko urriaren 20a (70 urte)
Hobiratze lekua	Highland Lawn Cemetery (en)
Heriotza modua	: bihotz-gutxiegitasuna
Familia
Anai-arrebak	ikusi Theodore Debs (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, sindikalista, bakearen aldeko aktibista, militante politikoa eta idazlea
Lantokia(k)	Indianapolis
Jasotako sariak	ikusi Labor Hall of Honor (1990) ;
Mugimendua	labor movement in the United States (en)
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Amerikako Alderdi Sozialista; Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata; Social Democracy of America (en) ; Social Democratic Party of America (en)

Eugene Victor Debs (Terre Haute, Indiana, AEB, 1855eko azaroaren 5a - Elmhurst, Illinois, AEB, 1926ko urriaren 20a) estatubatuar politikaria izan zen. AEBetako langile mugimendua sustatu zuen eta American Railway Union (ARU), Industrial Workers of the World (IWW) eta AEBetako Alderdi Sozialistaren lider izan zen. AEBetan sozialisten emaitza hoberenak berarekin lortu ziren, 1912an.

Biografia aldatu

Eugene Victor Debs Terre Hauten jaio zen, Indianan, AEBn, 1855eko azaroaren 5ean. Hamalau urterako etxetik joana zen, trenbideetan lan egiteko eta berehala erakarri zuen sindikalismoak. Estatubatuar Burdinbideetako Sindikatuko lehendakari, arrakasta handiko greba zuzendu zuen 1894an Great Northern Railroad trenbide konpainiaren aurka. Bi hilabete geroago, preso hartu zuten Woodstockeko kartzelan Chicagoko Pullman konpainiaren aurka egindako greba zela-eta. 125.000 sindikalistek utzi zuten lana eta milaka soldadu eta polizia saiatu ziren hura hausten. Bi astetan, 12 pertsona behintzat hil ziren eta trenbideetako jabetza handiak geratu ziren suntsituta. Grebak porrot egin zuen eta Debs eta beste ARUko buruzagiak atxilo hartu zituzten^[1]. Kartzelan ezagutu zuen gero kongresista izango zen Victor Berger sozialista eta honek erakutsi zizkion Karl Marxen ideiak eta sozialismoa. Atera bezain pronto, Debsek bere burua sozialista aldarrikatu zuen.

Asko baino lehenago, Alderdi Sozial Demokrata sortu zuen, 1901ean AEBko Alderdi Sozialista izango zena. Behin eta berriro aurkeztu zen lehendakaritzara (1904, 1908, 1912 eta 1920an) azkenekoan 915.000 boto jaso zituelarik. 1918az geroztik, kartzelan zegoen, 10 urteko kartzela-zigorra ezarri baitzioten I. MGren aurka egoteagatik. Sedizio salaketapean, 1921ean Warren G. Hardingek askatu arte egon zen atxilo^[2].

1926ko urriaren 20an, kartzelan garatutako bihotzeko gaixotasunak hil zuen Debs Elmhursten, Illinoisen.

Erreferentziak aldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Eugene Debs

Datuak: Q334993
Multimedia: Eugene V. Debs / Q334993

[1] ttp://www.diariovasco.com/20090404/opinion/articulos-opinion/pragmatismo-nacionalismo-20090404.html

[2] ttp://www.abc.es/elecciones-estados-unidos/abci-eugene-debs-gran-paria-socialista-estados-unidos-antes-bernie-sanders-201602110345_noticia.html

[1]

[2]