Errigoiti
Errigoiti Bizkaiko erdialdeko udalerri bat da, Busturialdeko eskualdekoa. 496 biztanle zituen 2016. urtean.
| Errigoiti | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Errigoitiko baserria. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Busturialde | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Errigoiti | ||||||||||
| Alkatea | Aintzane Arrien Orbe (EH Bildu) | ||||||||||
| Posta kodea | 48309 | ||||||||||
| INE kodea | 48079 | ||||||||||
| Herritarra | errigoitiarra | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°19′12″N 2°43′26″W / 43.32°N 2.7238888888889°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 16,42 km² | ||||||||||
| Distantzia | 29 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 509 (2023) 5 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 31 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 6,61 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 23,33 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 66,04 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 76,06 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 5,61 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 6,79 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 80,6 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [3] | % 68.24 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1376. urtea | ||||||||||
| Webgunea | http://www.errigoiti.net | ||||||||||
Toponimia aldatu
Errigoiti izena "goiko herria" esapidetik dator. Herria sortu zen momentuan, Butroe ibaiaren harana eta Oka ibaia lotzen zuen bidea babesteko, inguruko herrietatik behatzean (Gernikatik Mungiara bidaiatzean) "goian" ikusten zelarik.
XIV. medetik aurkituriko dokumentazio gehienetan, gaztelaniazko "rigoitia" edo honen beste hainbat bariazioetan ("rigoytia", "regoytia", "regoitia", "rygostia" edo "herriguita") aurkitu da izenpeturik.[4] Hala, euskarazko "errigoiti" forma, toponimo ofiziala bilakatu zen 1986ko martxoaren 10ean Eusko Jaurlaritzan.[5][6] Ostera, BOEn 1989ko apirilaren 22an argitaratu zelarik.[7]
Historia aldatu
Erdi Aroa aldatu
Gaur egungo Errigoitiren jatorria Erdi Aroko Idoibaltzagako Andra Mari elizatean dago. 1376. urtean Mungia eta Gernika bitarteko, hau da Butroe eta Oka ibaien arteko bidea babesteko asmoarekin, Gaztelako Juanek lur eremu handiak eman zizkien Idoibalzagako Andra Mariko biztanleei. Horrez gain, Logroñoko foruaren arabera antolatzeko eskubidea eman zien, horrela, Errigoitiko hiribildua sortuz.
Jatorrizko herritik 500 bat metrora, (gaur egungo Eleizalde auzoan) beste etxegune txiki bat sortu zen, Erdi Aroko herri tipikoaren ereduaren arabera antolaturik. Hiribildua izan arren, herri txikia izan da beti.
Geografia aldatu
Inguru naturala eta kokapena aldatu
Busturialdeko herria da, Bizkaiko ipar-ekialdean kokatzen da Bilbotik 29 kilometrora eta Gernika eta Mungiako herrien artean. Herriak Busturiarekin egiten du muga iparraldean, Gernika, Murueta eta Foruarekin ekialdean, Muxikarekin hegoaldean, eta Arrieta eta Morgarekin mendebaldean.
Errigoitik honako auzoak ditu: Atxika-Errekalde, Eleizalde-Olabarri (elizatearen jatorrizko gunea), Metxika, eta Uriko auzoa, gaur egun Errigoitiko auzo garrantzitsuena dena.
Demografia aldatu
| Errigoitiko biztanleria |
|---|
 |
Politika aldatu
2011ko udal hauteskundeak aldatu
2015eko udal hauteskundeen emaitzen ondorioz, Euskal Herria Bildu koalizioko Aintzane Arrien hautatu zuten alkate.
Errigoitiko udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24 |
2011ko maiatzaren 22 | |||
| Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
| EH Bildu | 4 / 7 |
2 / 7 |
|||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 3 / 7 |
4 / 7 |
|||
| SOS Errigoiti | 1 / 7 |
||||
| Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean | |||||
2007ko hauteskundeen emaitzak hauek izan ziren:
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| EAJ | 234 | 5 |
| SOS Errigoiti | 108 | 2 |
| PP | 1 | 0 |
Euskara aldatu
Errigoitin[9] Busturialdeko euskara[8] hitz egiten da, mendebaldeko euskalkiaren aldaera.
Jaiak eta ospakizunak aldatu
Errigoitiko jaiak ekainaren erdialdean ospatzen dira San Antonioren omenez.
Ondasun nabarmenak aldatu
- Idoibaltzagako Andra Mari eliza: XVI. mendean eraikitako eliza da. Elizarekin batera baseliza, kanposantua eta abadearen etxea daude. Egitura Errigoitiko jatorrizko herrigunetik kanpo eraiki zen. XIX. mendean birmoldaketa sakona egin zen, Martin Etxabururen gidaritzapean.
Errigoitiar ospetsuak aldatu
- Martin Orbe (1934-), apaiza, Udako Euskal Unibertsitateko zuzendari ohia.
Ikus, gainera aldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q1228030
Multimedia: Errigoiti / Q1228030
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Errigoiti
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Errigoiti - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-24).
- ↑ EUSKAL Herriko Autonomi Elkarteko herrien izenak / = Relación de poblaciones de la Comunidad Autónoma del País Vasco / Secretaría de Política Lingüística, Gobierno Vasco. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen-Zerbitzu Nagusia 1986 (Noiz kontsultatua: 2024-03-24).
- ↑ Euskal Herriko Autonomi Elkarteko herrien izenak /. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, 1986 ISBN 978-84-7542-311-1. (Noiz kontsultatua: 2024-03-24).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Nombre oficiales de los municipios de la Comunidad Autónoma [del País Vasco»] BOE.EAE 2520: 11917-11919..
- ↑ a b «Busturialdekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-28).
- ↑ a b «Errigoiti - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-28).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-28).