Elizabeth Anne Holmes (Washington Hiria, 1984[1]) estatubatuar enpresaburu ohia da. Theranos enpresaren fundatzaile eta zuzendari exekutiboa da. Theranos osasun-teknologien eta laborategi klinikoaren arloko zerbitzuen enpresa estatubatuarra da. Bere zerbitzuen artean, diagnostiko-plataforma eramangarri bat garatu zuen, odol-lagin txiki batetik abiatuta laborategiko azterketak egiten zituena, ateratzeko orratzak erabili gabe. Akats eta erantzun arriskutsu askorekin amaitu zen prozesua bezeroentzat[2]. Teknika hori behin baino gehiagotan zalantzan jarri izan da, neurketen artean emaitza funsgabeak izan baititu. Enpresa bereko langileek, enpresa barruko tinkotasunen eta ekipoa gaizki erabiltzearen berri emanez, ahotsa altxatzea erabaki zuten, Theranos eta haren zuzendari exekutiboa bezeroei gezurra esateagatik akusatzeko. Holmesi "iruzur masiboa" leporatu diote, bezeroak eta inbertitzaileak engainatzeagatik, eta, gaur egun, bera eta bere enpresa ikertzen ari dira.

Elizabeth Holmes

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakElizabeth Anne Holmes
JaiotzaWashington1984ko otsailaren 3a (40 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaPalo Alto
Lehen hizkuntzaingelesa
Familia
AitaChristian Holmes IV
AmaNoel Anne Daoust
Familia
Hezkuntza
HeziketaStanford Unibertsitatea baliorik ez
St. John's School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakenpresaburua
Enplegatzailea(k)Theranos  (2003 -  2018)
Jasotako sariak

IMDB: nm7266010 Twitter: eholmes2003 Edit the value on Wikidata

HBO telebista-kateak "Desangrando a Silicon Valley" dokumentala egin zuen, Theranos enpresaren igoera eta jaitsiera erakusten dituena, eta Elizabeth Holmes zientzia eta teknologiaren munduan promesa gisa ikusi zutenetik (Steve Jobsekin etengabe konparatuz), bertako langileek iruzur egitea leporatu zioten.

Holmes 2014. urtean argitaratutako Forbes-en zerrendan sartu zen, bere kabuz mila milioi dolar baino gehiagoko dirutza lortu zuen lehen emakume gisa, eta Forbes zerrendako 360. postuan eta Estatu Batuetako 400 pertsona aberatsenen zerrendako 110. postuan kokatu zen.

2016ko ekainaren 1ean, hainbat hilabeteren ondoren teknologiari buruzko zalantzak, hainbat agentzia federalen ikerketak, arrisku medikoaren eta are iruzurraren salaketak, Forbesek Holmesen aberastasunaren balio garbiaren zenbatespena berrikusi zuen aurreko 4.500 milioi dolarretik zerora.[3]

Elizabeth Holmes eta Ramesh Balwani (Theranosko COO ohia eta Holmesen bikotekide ohia) 2018ko ekainean auzipetu zituzten, eta errugabetzat jo zituzten. 500,000 dolarreko fidantza baten truke liberatu zituzten. Gaur egun kasua irekita dago, defentsak eta fiskalak informazioa aztertzen eta trukatzen aritu dira. Holmes kondenatuz gero, epaia 18 eta 21 urte bitarteko espetxean egongo dela aurreikusten da. Holmes epaitua izango da Estatu Batuetako auzitegi federal batean, 2021ko abuztuan, lau atzerapenen ondoren..

Lehenengo urteak aldatu

Elizabeth Holmes 1984ko otsailean jaio zen Washingtonen, D.C.n. Bere aita, Christian Holmes IV, Ameriketako Estatu Batuetan, Afrikan eta Txinan lan egiten du, Nazioarteko Garapenerako Estatu Batuetako Agentzia (USAID) gisa gobernu-agentzien parte gisa. Noel, bere ama, Estatu Batuetako Kongresuko kide baten aholkulari pertsonala izan zen. Elizabethek anaia bat du, Christian Holmes V, Theranosko Produktua Kudeatzeko zuzendaria. Fleischmann's Yeast[4] konpainiaren sortzailea izan zen arbasoetako bat. Gainera, Katherine MacDonald aktore estatubatuarrarekin du zerikusia Elizabethek. Katherine MacDonald Christian Rasmus Holmes ii.arekin ezkonduta egon zen 1898 eta 1944 artean.

Neska bat zenean, Christian R. Holmes herenaitonaren biografia irakurri zuen; zirujaua, ingeniaria, asmatzailea eta Bigarren Mundu Gerrako kondekoratu beterano bat izan zen: Danimarkan jaio zen 1857an, eta Cincinnatiko Unibertsitateko[5] Medikuntza Fakultateko dekanoa izan zen. Han, ospitale bat dago omenaldi gisa. Bere arbasoaren karrerak medikuntza-lanbideari jarraitzera bultzatu zuen Elizabeth, baina berehala ohartu zen orratzen beldur zela. Handik gutxira, Elizabethek esan zuen beldur[4] hori Theranos sortzeko motibazioetako bat dela.

Bederatzi urte zituela, familia Houston hirira joan zen bizitzera. Han, aitak lana lortu zuen Tennecon, aire garbiko banatzaileak eta bere indarrez dabilen industriarako esekidura-sistemak diseinatzen eta fabrikatzen dituen enpresa batean. Elizabethek eta haren anaiak txiki-txikitatik ikasi zuten mandarin txinatarra aitak Txinan egiten zuen lanarekin. Horri esker, nerabezaroa Txinan igaro zuen, eta oraindik eskolara zihoala, negozio bati ekin zion: C++ konpiladoreak saldu zizkien Txinako unibertsitateei.

Hezkuntza aldatu

2002. urtean, Elizabeth Holmes Stanfordeko Unibertsitatean sartu zen kimika ikastera. Lehen urteko ikasle gisa "Presidentearen bekadun" izendatu zuten, eta 3.000 dolar jaso zituen ikerketa-proiektu bat egiteko. Channging Robertson ingeniaritza kimikoko irakasleak dirua bere laborategiko proiektu baterako erabiltzeko konbentzitu zuen. Horrez gain, haurtzaroan mandarin txinatarrak ikasitakoa osatu zuen Stanforden udako ikastaroekin. Horri esker, praktiketarako plaza lortu zuen Singapurreko Genomaren Institutuan. Une hartan, SARS-CoV-2 koronabirusa odolean edo sudur-hispanoetan detektatzeko metodo berriak garatzen ari zen institutua. Holmes konturatu zen han egiten ziren probak egiteko modu hobeak zeudela.

Ameriketako Estatu Batuetara itzuli ondoren, patente-eskaera bat idatzi zuen gailu eramangarri baterako, medikamentu bat ematen, pazientearen odoleko aldagaiak monitorizatzen eta dosia doitzen lagun lezakeena nahi den efektua lortzeko. Robertson irakasleari eskatu zion patentea, eta esan zion haiek txip bat jar zezaketela gailuan, telemedikuntzarako aplikazio gisa. Azkenik, 2003ko irailean, Elizabethek patente-eskaera aurkeztu zuen Estatu Batuetan, 8101402B2 identifikatzailearekin, "Monitorizazio analitikoa egiteko eta botikak emateko gailu medikoa" izenarekin.

Karrera profesionala aldatu

 
Odol-ateratze tradizionala, laborategi kliniko batean.

Elizabeth Holmesek enpresa bat sortzea proposatu zion Robertson irakasleari 2003ko udazkenean, berak 19 urte zituenean eta bigarren urtean Stanfordeko Unibertsitatean. Gurasoek hezkuntzarako aurreztutako dirua erabili zuen Real-Time Cures enpresa sortzeko Palo Alton (Kalifornia). Gero, enpresaren izena aldatu zion Theranosi (ingelesezko hitz-nahasketa bat terapiarako eta diagnostikorako, "therapy" and "diagnosis"), uste baitzuen pertsona askok mesfidantzazko erreakzioa zutela "cure" hitzarekin (apaiza ingelesez).

Hasieran, unibertsitate-talde baten etxeko sotoan lan egin zuen. Handik sei hilabetera, unibertsitatetik erretiratu zen, bere negozioan lanaldi osoan aritzeko. Robertson irakaslea izan zen enpresako zuzendaria.

Hurrengo hamarkadan, pixkanaka hazi zen konpainia, eta fondoak 400 milioi dolarrera igo zituen, Draper Fisher Jurvetson arrisku-kapitaleko finantza-erakundeari eta Larry Ellisoni esker (Oracleko presidente ohia), besteak beste. Enpresa pertsona bakar baten instalazio batera eraman zuen 500 lagun.

Holmes emakume aberatsa izan zen bere ahaleginik gazteenagatik, aberatsenetako Forbes 400 zerrendan sartu baitzen. #110 postua bete zuen eta haren ondarea 4.500 milioi dolarrekoa zela kalkulatu zen. Hain zuzen, Forbes-en zerrendan, "self-made score" kalifikatzaileak 1 eta 10 bitarteko eskalan sailkatzen du pertsonaren aberastasunaren jatorria, non 1 erabat heredatzen baita eta 10 zerotik altuenera bitarteko igoera baten emaitza baita, Holmesek 8 kalifikazioa zuen, eta horrek esan nahi du bere buruari egin zaiola klase ertain edo altuko jatorrietatik.

2016ko urrian, odol-testen eraginkortasunari buruzko zalantzak izan ondoren, Holmesek jakinarazi zuen laborategi klinikoak itxiko dituela, plantillaren %40a kaleratuz, MiniLab ikerketa-plataforman zentratzeko. 2018ko martxoan, Estatu Batuetako Burtsa eta Baloreen Batzordeak (SEC) diktaminatu zuen Holmesek 700 milioi dolar baino gehiagoko iruzur masiboa egin zuela, urte luzez bere produktuen gaitasun teknikoa eta Theranos enpresaren jarduera ekonomikoa neurriz gain hartu zituelako. SECek 500 mila dolarreko isuna jarri zion Holmesi, eta poltsan kotizatzen zuen beste edozein enpresa ezin izan zuen zuzendu 10 urtez.

Bizitza pertsonala aldatu

Holmes William Evansekin ezkonduta dago. William Evans Estatu Batuetako hotel-kate bateko oinordekoa da, eta 2021eko martxoaren 11n ezingo du haren aurkako epaiketarik egin, senarraren haurdun baitago. Jaiotza 2021eko uztailerako aurreikusita dago.

Erreferentziak aldatu

  1. «6. Nail House on “Wall Street”» The Shenzhen Experiment (Harvard University Press): 195–232. 2019-12-31 ISBN 978-0-674-24222-7. (Noiz kontsultatua: 2021-05-11).
  2. Gallo-Reynoso, Juan Pablo. (2014-12-30). «Editorial. La Asociación Mexicana de Mastozoología, A.C., Nuestra querida AMMAC”, Palabras dichas en conmemoración de los 30 años de la AMMAC, el 31 de Octubre de 2014.» Therya 5 (3): 695–699.  doi:10.12933/therya-14-256. ISSN 2007-3364. (Noiz kontsultatua: 2021-05-11).
  3. Forbes, Elizabeth. (2002). Holmes, Eugene. Oxford University Press (Noiz kontsultatua: 2021-05-11).
  4. a b Tafirenyika, Masimba. (2014-12-31). «Malawi : revers de fortune» Afrique Renouveau 27 (4): 12–13.  doi:10.18356/9d869578-fr. ISSN 2517-9845. (Noiz kontsultatua: 2021-05-11).
  5. «Medical News» JAMA: The Journal of the American Medical Association 75 (20): 1348–1352. 1920-11-13  doi:10.1001/jama.1920.02620460046022. ISSN 0098-7484. (Noiz kontsultatua: 2021-05-11).

Kanpo estekak aldatu