Dundalk
Dundalk (irlanderaz Dún Dealgan) Irlandako Errepublikako Loutheko konderriaren hiriburua eta hiri nagusia da, bigarren hiria den Droghedaren parean ia. 31.149 biztanle ditu (2011) eta Irlandako seigarren hiri handiena da.
| Dundalk Dún Dealgan Dundalk Dún Dealgan | ||
|---|---|---|
| Mé do rug Cú Chulainn cróga "Cúchulainn ausartari sorlekua eman nion" | ||
 | ||
| ||
| Administrazioa | ||
| Herrialdea |  Irlandako Errepublika | |
| Herrialdea Lurralde Historikoa Konderria |  Irlandako Errepublika Leinster Loutheko konderria | |
| Izen ofiziala | Dún Dealgan Dundalk | |
| Jatorrizko izena | Dundalk Dún Dealgan | |
| Posta kodea | A91 | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 54°00′16″N 6°24′01″W / 54.0044°N 6.4003°W | |
 | ||
| Azalera | 115 km² | |
| Altuera | 1 m | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 39.004 (2016) | |
| Dentsitatea | 1.580,39 bizt/km² | |
| Informazio gehigarria | ||
| Sorrera | K.a. 3500 | |
| Telefono aurrizkia | 042 | |
| Ordu eremua | UTC±00:00 eta UTC+01:00 | |
| http://www.dundalk.ie www.dundalk.ie | ||
Etimologia aldatu
Bere izendapena Dún Dealgan izenetik eratorria da, hau da, "Dalgaren Gotorlekua", Cúchulainn irlandar heroi mitikoaren sorlekua. Hiriaren irlanderazko goiburua honako hau da: "Mé do rug Cú Chulainn Cróga" ("Cúchulainn ausartari sorlekua eman nion").
Geografia aldatu
Irlandako itsasoaren ertzean kokatzen da eta Ipar Irlandako mugatik oso hurbil dago.
Historia aldatu
K.a. 3500 urtean jadanik Neolitoko nekazariak bazeuden Dundalk inguruan. K.a. 500 urtearen bueltan zeltak iritsi ziren Dundalk iparraldera, Conaille Muirtheimhne izenaz ezagutzen den eremura. Mendeetan zehar harresi gabeko herria izan zen.
1169an anglo-normandiarrak iritsi ziren eta Bertram de Verdun noble normandiarrak jauregi bat eraiki zuen 1185ean. Honi esker Dundalkek hiri eskubideak eskuratu zituen 1189an. The Pale eremuaren iparraldeko muga izanik berehala gotortu zen harresi handi batzuekin.
XVII mendean Lord Limerickek hiria berrantolatu zuen. Europan bidaian ibilia zen eta handik ekarri zituen ideia berriak. Harresi eta gaztelu zaharrak bota eta hiriaren erdigunetik ateratzen ziren kaleak eraiki zituen. Garapen handiena XIX mendean etorri zen, bere kaia zela eta trenbidea bertaraino iritsi zenean.
Irlandako Gerra Zibilean borroka ugari izan ziren Dundalken, banaketaren muga oso gertu baitzegoen. Merkatal herria izaten jarraitu zuen baina 70. hamarkadan Irlanda Europar Batasunean sartzerakoan krisi ekonomiko handia izan zuen, atzerritik zetozen produktuen aurrean lehiakorra ez zelako. Lantegi asko itxi ziren eta istilu ugari izan ziren herrian. 90. hamarkadan hazkunde ekonomikoa ezagutu zuen Irlandak (Zelta Tigrea) eta Dundalk ere errekuperatu zen.
Kirolak aldatu
Dundalkeko kirol nagusia futbola da. Dundalk F.C. taldeak 11 aldiz irabazi du Irlandako futbol liga. Dublindik kanporako taldeen artean nagusi da. Kopa ere beste hamar aldiz lortu du. 2015ean txapelketa biak irabazi ditu.
Bestetik zaldi lasterketen tradizio handia ere badu Dundalkek.
Hiritar ezagunak aldatu
- Francis Leopold McClintock (1819-1907), esploratzailea, Kanadako Uhartedi Artikoan hainbat aurkikuntza egin zituena.
- The Corrs (1990-2006), musika taldea.
- Tommy Byrne (1958- ), Formula 1eko pilotua.
Hiri senidetuak aldatu
Kanpo estekak aldatu
- Dundalkeko Merkatal Ganbera
- Dundalkeko Udala
- Dundalkeko Arkitektura
- Dundalkeko Salerosketa eta Zerbitzuen Webgunea
