Dorothy Crowfoot Hodgkin

Dorothy Crowfoot Hodgkin
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Kairo, 1910eko maiatzaren 12a
Herrialdea	Erresuma Batua ; Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 1927ko apirilaren 12a)
Bizilekua	Oxford
Heriotza	Ilmington (en) , 1994ko uztailaren 29a (84 urte)
Heriotza modua	: garuneko odoljarioa
Familia
Aita	John Winter Crowfoot
Ama	Grace Mary Hood Crowfoot
Ezkontidea(k)	Thomas Lionel Hodgkin (en) (1937ko abendua - 1982ko martxoaren 25a)
Anai-arrebak	ikusi Elizabeth Grace Crowfoot (en) ; Joan Crowfoot Payne (en) ; Diana Crowfoot (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Somerville College ; Sir John Leman High School (en) ; Newnham College (en) ; Oxfordeko Unibertsitatea
Tesia	X-ray crystallography and the chemistry of the sterols
Tesi zuzendaria	John Desmond Bernal (en)
Doktorego ikaslea(k)	Judith Howard (en) ; Tom Blundell (en) ; Barbara Wharton Low (en) ; Judith Ann Kathleen Howard (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	biologoa, kimikaria, fisikaria, biokimikaria, kristalografoa eta biofisikaria
Lantokia(k)	Oxford eta Cambridge
Enplegatzailea(k)	Cambridgeko Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea ; Kimikako Nobel Saria (1964) ; Merituaren Ordena (Erresuma Batua) (1965) ; Copley Domina (1976) ; Lomonosov Gold Medal (1986) ; Errege Domina (1956) ; Bakearen Lenin Saria ; Honorary doctor of the University of Zagreb ; Bakeriar Lezioa (1972) ; Fellow of the Royal Institute of Chemistry ; Banting Medal (1972) ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; Honorary Fellow of the Royal Society of Chemistry ; Austrian Decoration for Science and Art (1983) ; Baly Medal (1971) ; Longstaff Prize (1978) ; Dalton Medal (1981) ; Royal Society Bakerian Medal ;
Kidetza	Royal Society; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Zientzien Errusiar Akademia; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Manchester Literary and Philosophical Society (en)

Dorothy Crowfoot Hodgkin (Kairo, 1910eko maiatzaren 12a - Ilmington, Ingalaterra, 1994ko uztailaren 29a) britaniar kimikari eta unibertsitateko irakaslea izan zen. Kimikako Nobel saria eman zioten 1964. urtean, X izpien eta gai biokimiko nagusien egituren inguruan eginiko lanengatik. ^[1] 2014an, Kristalografiaren Nazioarteko Urteak bere Nobel Sariaren 50. urteurrena ospatu zuen. ^[2]

Biografia aldatu

Kairon jaio zen, berau britaniar kolonia zelarik, bere aita John Winter Crowfoot bertan lan egiten baitzuen, ondoren Sudanera eta Jerusalemera mugitu ziren, non British School of Archaeology zuzendu zuen. Ama, Grace Mary Hood senarrari arkeologia kontuetan laguntzeaz gain ilustratzaile botanikoa ere bazen eta Sudaneko flora marraztu zuen.^[3]^[4]

Dorothyk kimikarekiko interesa Sudanen garatu zuen, baina ikasketak Erresuma Batuan egin zituen, Oxfordeko unibertsitatean (Somerville College). 1934an, doktoretza atera zuen Cambridgeko unibertsitatean, kristalografian espezializatuz. Espezializazio horretan murgilduta ibili zen irakasle Oxforden, 1977 urte arte.^[3] Izan zituen ikasleen artean aipagarria da Margaret Tatcher.^[5]

Bere izekok, Dorothy Hood, ikasketak ordaindu zizkion hasieran baina ondoren diru laguntzak jaso zituen Rockefeller eta Nuffield Fundazioen eskutik. 1937an Thomas Hodgkin-ekin ezkondu zen eta hiru seme alaba izan zituzten.^[3]

Artritis erreumatoide-ak jota gurpildin aulkian bukatu bazuen ere, ikertzen jarraitu zuen. Izan ere, Hodgkinek, bere lehen haurra jaio ondoren infekzio bat izan ondoren, garatua zuen artritis kronikoa 28 urte zituela. Horrek eskuak handituta eta desitxuratuta utzi zizkion.^[6]

Ikerketa zientifikoak aldatu

Hodgkinek biokimika ikerketa ugari egin zituen X izpiei esker. Intsulina izan zen bere ikerketak egiteko lehentasun bezala erabili zuena, 1934an Robert Robinsonek intsulina kristalinoaren lagin bat eman zionean. 1930eko hamarkadan X izpiei buruzko teoriarik ez zegoenez garatuta, teknika kristalografikoa hobetzea erabaki zuen hurrengo biomolekulen estruktura tridimentsionala zehaztuz:^[4]

kolesterola, 1937an.
penizilina, 1945ean.
B12 bitamina, 1954an.
intsulina, 1969an, eta honekin batera, laktoglobulinarena, ferritinarena, eta tabakoaren mosaikoaren birusarena.

Sariak eta Aitortzak aldatu

1964an, Kimikako Nobel Saria irabazi zuen.^[3]
1965ean, Merituaren ordena deritzon titulua eman zion Erresuma Batuko Elisabet II.a erreginak.
2016an, Raquel Gonçalves-Maia-k Dorothy Crowfoot Hodgkin. Pepsina. Penicilina. Colesterol. Vitamina B12.Insulina. liburua idatzi zuen Portugesez.^[7]

Irudi galeria aldatu

Erreferentziak aldatu

↑ (Ingelesez) «Dorothy Hodgkin» Britannica Presents 100 Women Trailblazers 2019-02-16 (Noiz kontsultatua: 2022-08-18).
↑ (Gaztelaniaz) «Dorothy Crowfoot Hodgkin, protagonista del Año Internacional de la Cristalografía» Mujeres con ciencia 2014-05-12 (Noiz kontsultatua: 2022-08-18).
↑ ^a ^b ^c ^d (Ingelesez) «The Nobel Prize in Chemistry 1964» NobelPrize.org (Noiz kontsultatua: 2022-07-11).
↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) Herrero, Maria Sol Antolin. (2020-09-18). «Dorothy Crowfoot Hodgkin, Premio Nobel de Química» DF Diario Feminista (Noiz kontsultatua: 2022-07-11).
↑ «Dorothy Crowfoot Hodgkin, bioquímica y premio Nobel - Retiario» blog.rtve.es 2017-01-27 (Noiz kontsultatua: 2022-07-11).
↑ (Ingelesez) «Dorothy Hodgkin | Biography & Facts | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-18).
↑ (Gaztelaniaz) Gonçalves-Maia, Raquel Gonçalves-Maia (. (2016). Dorothy Crowfoot Hodgkin. Pepsina. Penicilina. Colesterol. Vitamina B12. Insulina. Colibrí ISBN 9727729916..

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q7487
Multimedia: Dorothy Hodgkin / Q7487

[1] (Ingelesez) «Dorothy Hodgkin» Britannica Presents 100 Women Trailblazers 2019-02-16 (Noiz kontsultatua: 2022-08-18).

[2] (Gaztelaniaz) «Dorothy Crowfoot Hodgkin, protagonista del Año Internacional de la Cristalografía» Mujeres con ciencia 2014-05-12 (Noiz kontsultatua: 2022-08-18).

[:0-3] (Ingelesez) «The Nobel Prize in Chemistry 1964» NobelPrize.org (Noiz kontsultatua: 2022-07-11).

[:1-4] (Gaztelaniaz) Herrero, Maria Sol Antolin. (2020-09-18). «Dorothy Crowfoot Hodgkin, Premio Nobel de Química» DF Diario Feminista (Noiz kontsultatua: 2022-07-11).

[5] «Dorothy Crowfoot Hodgkin, bioquímica y premio Nobel - Retiario» blog.rtve.es 2017-01-27 (Noiz kontsultatua: 2022-07-11).

[6] (Ingelesez) «Dorothy Hodgkin | Biography & Facts | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-18).

[7] (Gaztelaniaz) Gonçalves-Maia, Raquel Gonçalves-Maia (. (2016). Dorothy Crowfoot Hodgkin. Pepsina. Penicilina. Colesterol. Vitamina B12. Insulina. Colibrí ISBN 9727729916..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Dorothy Crowfoot Hodgkin
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Kairo, 1910eko maiatzaren 12a
Herrialdea	Erresuma Batua Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 1927ko apirilaren 12a)
Bizilekua	Oxford
Heriotza	Ilmington ^(en) , 1994ko uztailaren 29a (84 urte)
Heriotza modua	: garuneko odoljarioa
Familia
Aita	John Winter Crowfoot
Ama	Grace Mary Hood Crowfoot
Ezkontidea(k)	Thomas Lionel Hodgkin ^(en) (1937ko abendua - 1982ko martxoaren 25a)
Anai-arrebak	ikusi Elizabeth Grace Crowfoot ^(en) Joan Crowfoot Payne ^(en) Diana Crowfoot ^(en)
Hezkuntza
Heziketa	Somerville College Sir John Leman High School ^(en) Newnham College ^(en) Oxfordeko Unibertsitatea
Tesia	X-ray crystallography and the chemistry of the sterols
Tesi zuzendaria	John Desmond Bernal ^(en)
Doktorego ikaslea(k)	Judith Howard ^(en) Tom Blundell ^(en) Barbara Wharton Low ^(en) Judith Ann Kathleen Howard ^(en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	biologoa, kimikaria, fisikaria, biokimikaria, kristalografoa eta biofisikaria
Lantokia(k)	Oxford eta Cambridge
Enplegatzailea(k)	Cambridgeko Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea Kimikako Nobel Saria (1964) Merituaren Ordena (Erresuma Batua) (1965) Copley Domina (1976) Lomonosov Gold Medal (1986) Errege Domina (1956) Bakearen Lenin Saria Honorary doctor of the University of Zagreb Bakeriar Lezioa (1972) Fellow of the Royal Institute of Chemistry Banting Medal (1972) Fellow of the American Academy of Arts and Sciences Honorary Fellow of the Royal Society of Chemistry Austrian Decoration for Science and Art (1983) Baly Medal (1971) Longstaff Prize (1978) Dalton Medal (1981) Royal Society Bakerian Medal
Kidetza	Royal Society Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Zientzien Errusiar Akademia Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Manchester Literary and Philosophical Society ^(en)