Biziklo (belozipedoa)

Bizikloa 1870eko hamarkadan asmatutako belozipedo mota bat izan zen, bi gurpilez osatua, bata bestaren atzean, eta aurreko gurpila, eragilea dena, atzekoa baino askoz ere handiagoa duena, metrotik gorako diametroarekin. Erabilera praktiko mugatua izan bazuen ere, haren gainean lasterketak egiten ziren. Egun erabiltzen den biziklo txikiak edo bizikletak ordeztu zuen, bereziki erosotasun eta segurtasun arrazoiengatik.

Historia

Alanbrezko erradio-gurpil handi bat duen ibilgailu baten lehen patentea Frantzian erregistratu bazen ere, bizikloaren garapen industrialak Britainia Handian izan zuen garapen handiena, non penny-farthing (bi txanpon mota aipatuz, bata bestea baino askoz handiagoa), high wheel (gurpil altua), high wheeler (errodadore altua) eta ordinary (arrunta, orduan motarik arruntena izateagatik) izenak jaso zituen. "Bizikleta" izena jaso zuen lehen makina izan zen.

1870eko eta 1880ko hamarkadetan oso ezaguna zen, bere aurreko gurpil handiarekin, abiadura altuak (hanken errotazio bakoitzean egindako distantzia handia) eta erosotasuna (bideen irregulartasunak moteltzea gurpilaren bidez) ematen zituena. 1880ko hamarkadaren amaieratik aurrera zaharkituta geratu zen, bizikleta modernoaren garapenarekin, antzeko abiadura-garapena eman zuena transmisio-katearen bidez, aldaketa-mekanismoen bidez eta pneumatikoen erosotasunaren bidez, hasiera batean "segurtasun-bizikleta" gisa merkaturatuak erorketa larriak izateko arrisku txikiagoa zutelako, altuera txikiagoa zutelako. Bere erregealdiaren zatirik handienean, bizikloak, "bizikletak" bezala ezagutu ziren.

Belozipedoaren (hezur-hausle gisa ezaguna) hedapen gero eta handiagoaren ondorioz, Eugène Meyer frantziarrak gurpil altuko bizikletaren diseinua asmatu zuen 1869an eta alanbre-erradio tenkatuen gurpila sortu zuen. 1870 inguruan, James Starley asmatzaile ingelesa, Britainia Handiko bizikletaren industriaren aita bezala ezaguna, frantziar hezur-hauslean oinarritutako bizikletak egiten hasi zen, baina tamaina handiagoko aurreko gurpilekin, aurreko gurpil handiagoek, 1,5 metroko diametroa zutenak, aurreko gurpilaren ardatzari zuzenean lotutako pedal sistema bat erabiltzen zuten bizikletetan abiadura handiagoak lortzea ahalbidetzen zutelako. 1878an, Albert Augustus Pope estatubatuarra Columbia bizikleta ekoizten hasi zen Boston ondoko bere lantegian, Amerikan bi hamarkadako bere goren aldia hasiz.

Joera, iraupen laburrekoa izan zen arren, bizikloa, Viktoriar Aroaren amaieraren ikur bihurtu zen. Bere ospea txirrindularitza kirol gisa sortzearekin batera etorri zen.

• Datuak: Q1554036
• Multimedia: Penny-farthings / Q1554036

Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.