Badalona

Badalona; Badalona
	Kataluniako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Katalunia
Probintzia	Bartzelonako probintzia
Eremu funtzionala	Bartzelonako metropoli eremua
Eskualdea	Barcelonès
Alkatea	Xavier García Albiol
Izen ofiziala	Badalona
Jatorrizko izena	Badalona
Posta kodea	08910–08918
INEk ezarritako kodea	08015
Geografia
Koordenatuak	41°26′00″N 2°14′00″E / 41.4333°N 2.2333°E
Azalera	21.2 km²
Altuera	6 m
Mugakideak	Montcada i Reixac, Sant Adrià de Besòs, Sant Fost de Campsentelles, Santa Coloma de Gramenet, Tiana eta Montgat
Demografia
Biztanleria	225.957 (2023); 2.451 (2022)
Dentsitatea	10.658,35 bizt/km²
Etxebizitzak	88
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Alcanar, San Fernando eta Valparaíso
Matrikula	B
Hizkuntza ofiziala	katalan
	badalona.cat

Badalona Kataluniako udalerria da, Barcelonès eskualdean eta Bartzelonako probintzian kokatua.

2009ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera 220.888 biztanle zituen. 21.17 km2-ko azalera du.

Geografia aldatu

Iparraldean Sant Fost de Campsentelles (Vallès Oriental), ipar-ekialdean Tiana eta Montgat (el Maresme), hego-mendebaldean Sant Adrià de Besòs (Barcelonès), mendebaldean Santa Coloma de Gramenet (Barcelonès) eta Montcada i Reixac (Vallès Occidental) eta hego-ekialdean Mediterraneo itsasoa mugakide ditu.

Kostaldeko hiria da, eta 4.8 km-ko hondartza dauka.

Klima aldatu

Datu klimatikoak (Badalona)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura (ºC)	9	10	11	14	17	21	24	24	21	17	13	10	15
Pilatutako prezipitazioa (mm)	38	37	46	48	44	38	25	44	75	86	52	39	571
Iturria: Weatherbase^[1]

Historia aldatu

Neolitoko herrixka baten aztarnak topatu dituzte, bai eta arrasto iberikoak ere, baina Badalonaren sorrera K.a. 100. urte inguruan ezarrita dago, "Baetulo" herri erromatarrarena, hain zuzen ere.

Erdi Aroan hiria garatu egin zen, gaur egungo Dalt de la Vila auzoa zehazki, erdigunea zena eta Baetulorekin bat egiten zuena. 1492tik aurrera bultzada ekonomiko eta demografikoa jaso zuen nekazaritzari (mahastiak eta lekaleak, nagusiki) eta arrantzari esker.

XIX. mendean ekin zioten industrializazioari, trena iritsi zen, lantegiak eraiki zituzten eta immigrazioaren eskutik igoera demografikoa gertatu zen. XX. mendearen hasieran loraldi kulturala sortu zen, baina hurrengo hamakadetako diktadurek eten egin zuten.

Azkenik, 1980ko hamarkadatik aurrera, eta bereziki 1992ko Udako Olinpiar Jokoak zirela eta, hiriak aldaketa nabarmena izan eta gaur egungo itxura hartu zuen.

Barrutiak eta auzoak aldatu

Badalona 35 auzok eta 8 barrutik osatzen dute:

1. barrutia: Canyadó, Casagemes, Centre, Coll i Pujol, Dalt de la Vila, Manresà.
2. barrutia: Nova Lloreda, Sant Crist de Can Cabanyes, Sistrells.
3. barrutia: Bonavista, Bufalà, Canyet, les Guixeres, Mas Ram, Montigalà oriental, Morera, Pomar, Pomar de Dalt.
4. barrutia: la Salut.
5. barrutia: Sant Antoni de Llefià, Sant Joan de Llefià, Sant Mori de Llefià.
6. barrutia: el Remei, la Mora, Sant Roc, Artigues.
7. barrutia: Can Claris, Congrés, Gorg, Progrés, el Raval.
8. barrutia: la Pau, Lloreda, Montigalà occidental, Puigfred.

Elkarteak aldatu

Club Joventut de Badalona hiriko saskibaloi talde nagusia da, Kataluniako eta Espainiako ligaren inoizko hoberenen artean dagoena.

Demografia aldatu

Biztanleriaren bilakaera
1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2009
19.254	20.985	29.092	42.230	48.520	60.133	92.985	163.374	229.780	218.725	205.836	220.888

Politika aldatu

Udaletxea.

Hiriko alkateak aldatu

1979–1983: Màrius Díaz i Bielsa (PSUC)
1983–1999: Joan Blanch i Rodríguez (PSC)
1999–2008: Maite Arqué i Ferrer (PSC)
2008–2011: Jordi Serra i Isern (PSC)
2011–2015: Xavier García Albiol (PP)
2015–2018: Maria Dolors Sabater i Puig (GBC)
2018–2020: Àlex Pastor López (PSC)
2020–2021: Xavier García Albiol (PP)
2021–: Rubén Guijarro Palma (PSC)

2011ko udal hauteskundeak aldatu

**Badalonako Udala (2011)^[2]**
Alderdia	Botoen %a	Zinegotziak
Partido Popular	%33,42	11
Partit dels Socialistes de Catalunya	%27,06	9
Convergència i Unió	%12,54	4
Iniciativa per Catalunya Verds - Esquerra Unida i Alternativa	%8,93	3

2015eko udal hauteskundeak aldatu

**Badalonako Udala (2015)^[3]**
Alderdia	Botoen %a	Zinegotziak
Partido Popular	% 34.2	10
Guanyem Badalona en Comú	% 17.51	5
Partit dels Socialistes de Catalunya	% 14	4
Esquerra Republicana de Catalunya	% 10.98	3
Convergència i Unió	% 7.94	2
Kataluniarako Iniziatiba Berdeak - Ezker Batua eta Alternatiboa	% 6.68	2
Ciudadanos	% 5.60	1

Pertsona ezagunak aldatu

Josep Lluís Trapero (1965-), Mossoen burua.
Esther Vera i Garcia (1967-), kazetaria eta politologoa.
Xavier García Albiol (1967-), PPko politikaria eta hiriko alkatea.
Melani Olivares (1973-), aktorea.
Sergi Vidal (1981-), saskibaloi jokalaria.
Pau Ribas (1987-), saskibaloi jokalaria.

Ikus, gainera aldatu

Bartzelonako udalerrien zerrenda

Erreferentziak aldatu

↑ Badalona, Spain Travel Weather Averages. Weatherbase (Noiz kontsultatua: 2013-06-29).
↑ http://resultados.elpais.com/elecciones/2011/municipales/09/08/15.html Hauteskundeen emaitzak El Pais egunkariaren webgunea.
↑ http://badalona.cat/portalWeb/getfile?_nfpb=true&_pageLabel=contingut_estatic&dDocName=AJB068743&dID=78815&rendition=Web Hauteskundeen udal webgunean.

Kanpo estekak aldatu

(Katalanez) Hiriko webgune ofiziala

Datuak: Q15468
Multimedia: Badalona / Q15468

[1] Badalona, Spain Travel Weather Averages. Weatherbase (Noiz kontsultatua: 2013-06-29).

[2] ttp://resultados.elpais.com/elecciones/2011/municipales/09/08/15.html Hauteskundeen emaitzak El Pais egunkariaren webgunea.

[3] ttp://badalona.cat/portalWeb/getfile?_nfpb=true&_pageLabel=contingut_estatic&dDocName=AJB068743&dID=78815&rendition=Web Hauteskundeen udal webgunean.

[1]

[2]

[3]