Andrea Palladio

Andrea Palladio
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Andrea di Pietro della Gondola
Jaiotza	Padua, 1508ko azaroa
Herrialdea	Veneziako Errepublika
Heriotza	Vicenza eta Maser, 1580ko abuztuaren 19a (71 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Allegradonna (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera; Veneziera
Irakaslea(k)	Bartolomeo Cavazza (en) ; Gian Giorgio Trissino
Ikaslea(k)	ikusi Vincenzo Scamozzi;
Jarduerak
Jarduerak	arkitektoa eta art theorist (en)
Lantokia(k)	Veneto; Vicenza; Venezia eta Udine
Lan nabarmenak	ikusi Basilica Palladiana (en) ; Gallerie dell'Accademia (en) ; Villa Saraceno (en) ; Villa Capra; Gioiello di Vicenza (en) ; San Giorgio Maggiore; Olympic Theatre (en) ;
Kidetza	Accademia delle Arti del Disegno (en)

Andrea di Pietro della Gondola, (Padova, 1508ko azaroaren 30a - Maser, 1580ko abuztuaren 19a), Andrea Palladio izen soilaz ezagunagoa, Veneziako Pizkundeko arkitekto ospetsua izan zen. Mendebaldeko arkitekturaren historian eragin handia eta iraunkorra izan du. Bere lanak estilo bati izena eman dio, Palladianismoa hain zuzen ere. Manierismo delako mugimenduan kokatzen da.

Biografia aldatu

Andrea Palladio Veneziako Errepublikaren parte zen Padovan jaio zen. Bere aita Pietro della Gondola errotaria zen.1521ean, 13 urte zituenean, Bartolomeo Cavazza harginarekin hasi zen lanean, eta handik 18 hilabetera lana uztea erabaki zuen bere familiarekin gertuko Vicenza hirira joateko. Han laguntzaile moduan lan egin zuen Pedemuro tailerrerako lan egiten zuen hargin eta igeltseroen lantegian.

Palladioren talentua aurrenen antzeman zuena Gian Giorgio Trissino kontea izan zen, eragin handiko Vicenzako humanista eta idazlea. Trissinok Palladio gaztearengan artea, zientzia eta literatura Klasikorako interesa piztu zuen eta 1541ean Erroman Antzinako Arkitektura ikasteko aukera eman zion. Bera izan zen Andreari "Palladio" goitizena ezarri ziona; jakintsua du esanahi eta Pallas Athenea greziar mitologiako jainkosari zeharkako aipamena egiten du. Aldi berean Trissino beraren antzerki lan baten pertsonai baten izena da. 1550. urtean Trissino hil zenean, Daniele eta Marcantonio Barbaro anaien babesa izan zuen. Anai nagusiak, Daniele, arkitektura klasikoa ikasten jarraitzen bultzatu zuen eta 1554ean Erromara joateko aukera eman zion. Veneziako etxe boteretsuetan sartzen lagundu zioten eta "Proto della Serenisima" (Veneziako Errepublikako arkitekto nagusia) izendatua izatea lortu zuen Jacopo Sansovinok postua utzi zuenean.

1570an I Quattro Libri dell'Architettura arkitektura-tratatu ezaguna argitaratu zuen, Palladiok berak egindako diseinuak erakutsiz.

Hainbat villa edo etxalde eraiki zituen Veneton. Gaur egun ere itxura orekatua agertzen duten Antzinateko arkitektura elementu klasikoak berrerabili zituen. Adreiluz egindako eraikinak dira, estukoz zarpeatuak. Harria xehetasunezko elementuetarako (kapitelak, eskulturak, moldurak) baino ez zuen erabili. 1994an, Venetoko villak UNESCOren Gizateriaren Ondare izendatu zituzten, Vicenza eta Palladioren villak Veneton izendapenaren barnean.

Lan garrantzitsuenak aldatu

Oharra: kronologia proiektua asmatu zen garaiari deritzo eta ez eraikuntza garaiari

1531: Santa Maria dei Servi elizaren ataria, Vicenza (ustezko egilea)
1534: Villa Trissino a Cricoli, Vicenza (ustezko egilea, baina ziurrenik Gian Giorgio Trissinok diseinatua)
1537-1542: Villa Godi (Girolamo, Pietro and Marcantonio Godirentzat), Lonedo di Lugo di Vicenza
1539 inguru: Villa Piovene, Lonedo di Lugo di Vicenza, Vicenzako eskualdea (ustezko egilea)
1540-1542 inguru: Palazzo Civena, Vicenza
1540-1566 inguru: Palazzo Pojana, Vicenza (ustezko egilea)
1542 Villa Valmarana, Vigardolo di Monticello Conte Otto, Vicenzako inguruan
1542-1556 inguru: Palazzo Thiene, Vicenza (ziurrenik Giuliu Romanoren proiektua)
1542: Villa Gazzotti (Taddeo Gazzottirentzat), Bertesina, Vicenza
1542 inguru: Villa Caldogno (Losco Caldognorentzat), Caldogno, Vicenzako eskualdea (ustezko egilea)
1542: Villa Pisani (Vettore, Marco and Daniele Pisanirentzat), Bagnolo di Lonigo, Vicenzako eskualdea
1542: Villa Thiene (Marcantonio and Adriano Thienerentzat), Quinto Vicentino , Vicenzako inguruak (ziurrenik Giulio Romanoren proiektu baten berregituraketa)
1543: Villa Saraceno (Biagio Saracenorentzat), Finale di Agugliaro, Vicenzako eskualdea
1544 inguru-1552: Palazzo Porto (Iseppo De' Portirentzat), Vicenza
1546-1549: Loggias of the Palazzo della Ragione (garaian Basilica Palladiana deitua), Vicenza (1614ean amaitua Palladioren heriotza eta gero)
1546-1563 inguru: Villa Pojana (Bonifacio Pojanarentzat), Pojana Maggiore, Vicenzako eskualdea
1546 inguru: Villa Contarini, Piazzola sul Brenta, Paduako eskualdea (ustezko egilea)
1547: Villa Arnaldi (Vincenzo Arnaldirentzat), Meledo di Sarego, Vicenzako eskualdea (amaitu gabea)
1548: Villa Angarano, Bassano del Grappa, Vicenzako eskualdea (villaren gorputz nagusia beranduago Baldassare Longhenak berreraikia izan zen; barchessea jatorrizkoa da)
1550-1557: Palazzo Chiericati (Girolamo Chiericatirentzat), Vicenza (1680 inguruan amaitua, Palladioren heriotza eta gero)
1550: Villa Chiericati (Giovanni Chiericatirentzat), Vancimuglio di Grumolo delle Abbadesse, Vicenzako eskualdea (Domenico Groppinok 1584ean amaitua, Palladio hil ostean)
1552: Villa Cornaro (Giorgio Cornarorentzat), Piombino Dese, Paduako eskualdea
1552 inguru: Villa Pisani (Francesco Pisanirentzat), Montagnana, Paduako eskualdea
1554-1563: Villa Badoer La Badoera deitua (Francesco Badoerrentzat), Fratta Polesine, Rovigoko eskualdea
1554: Villa Porto (Paolo Portorentzat), Vivaro di Dueville, Vicenzako eskualdea (ustezko egilea)
1554: Villa Barbaro (Daniele and Marcantonio Barbarorentzat), Maser, Trevisoko eskualdea.
1554 ?: Villa Zeno (Marco Zenorentzat), Donegal di Cessalto, Trevisoko eskualdea
1555 inguru: Palazzo Dalla Torre, Verona (parte bat soilik eraiki zen; 1945ean bonbaketa batean partzialki suntsitua)
1556: Arco Bollani, Udine
1556 inguru: Palazzo Antonini, Udine (beranduago aldatuta)
1556: Villa Thiene, Cicogna di Villafranca Padovana (bukatu gabea; barchessa bat baino ez da gelditzen)
1557: Villa Repeta, Campiglia dei Berici (su batek erraustu zuen eta itxura berriarekin berreraiki zen)
1558: San Pietro di Castelloko Basilikako aurrealdea, Venezia (Palladioren heriotzaren ondoren amaitua)
1558: Villa Emo (Leonardo Emorentzat), Fanzolo di Vedelago, Trevisoko eskualdea
1558: Vicenzako Katedralerako domoa, Vicenza (bigarren mundu gerran bonbaketa baten ostean deuseztua eta, ondoren, berreraikia)
1559: Villa Foscari La Malcontenta deitua, Malcontenta di Mira, Veneziako eskualdea
1559: Casa Cogollo (Pietro Cogollorentzat), Casa del Palladio bezala ezagutua , Vicenza (ustezko egilea)
1560-1563 inguru: San Giorgio Maggiore monasterioaren zipresen and jantokiaren klaustroa, Venezia
1560: Convento della Caritàko klaustroa eta atrioa. 1630an suak deuseztu zuen, Venezia
1560: Palazzo Schio (Bernardo Schiorentzat), Vicenza
1563 inguru: Vicenzako katedralerako alboko sarrera
1563 inguru: Villa Valmarana, Lisiera di Bolzano Vicentino, Vicenzako eskualdea
1564: San Francesco della Vigna eleizerako aurrealdea, Venezia
1564: Palazzo Pretorio, Cividale del Friuli (Udineko eskualdea) (proiektua, ustezko egilea)
1565: San Giorgio Maggioreko eliza, Venezia. 1607 eta 1611 bitartean bukatu zen Palladio hil eta gero. Aurrealdea aldatu zenVincenzo Scamozziren proiektu bati jarraituz
1565: Zurezko antzerki bat Convento della Caritàren lorategian, Venezia (Suak errastuta 1570)
1565: Palazzo del Capitaniato, Vicenza
1565: Palazzo Valmarana (Isabella Nogarola Valmaranarentzat), Vicenza
1565: Villa Serego (Marcantonio Serègorentzat), Santa Sofia di Pedemonte di San Pietro in Cariano, Veronako eskualdea
1565 inguru: Villa Forni Cerato (Girolamo Fornirentzat), Montecchio Precalcino, Vicenzako eskualdea
1566: Villa Capra "La Rotonda" (Paolo Almericorentzat), Vicenza (1585ean burutua Vincenzo Scamozzigatik Palladioren heriotzaren ondoren)
1567 inguru: Villa Trissino, Meledo di Sarego, Vicenzako eskualdea (parte bat soilik eraiki zen)
1568: Ponte Vecchio, Bassano del Grappa, Vicenzako eskualdea (1748ean eta bigarren mundu gerraren ondoren berreraikia)
1569-1575: Palazzo Barbaran da Porto (Montano Barbaranorentzat), Vicenza
1569: Zubia Tesinan, Torri di Quartesolo, Vicenzako eskualdea (ustezko egilea)
1570: Villa Porto (Iseppo Portorentzat), Molina di Malo, Vicenzako eskualdea
1571: Palazzo Porto in Piazza Castello, Vicenza (bukatu gabea; 1615ean Vincenzo Scamozzik zati batzuk bukatu zituen)
1572 ?: Palazzo Thiene Bonin Longare, Vicenza
1574-1577: Palazzo Ducaleren gelak, Venezia
1574: Basilica di San Petroniorako aurrekaldea, Bologna (proiektua)
1576 inguru: Cappella Valmarana (Isabella Nogarola Valmaranarentzat) Santa Corona elizan, Vicenza
1577: Il Redentore eliza, Venezia
1578: Santa Maria Nova eliza, Vicenza (esleitutako proiektua; Palladioren heriotzaren ondoren bukatua 1590n)
1579: Porta Gemona, San Daniele del Friuli, Udineko eskualdea
1580: Santa Lucia eliza, Venezia (barnealderako irudiak; eraitsia)
1580: Villa Barbaroko (Tempietto Barbaro) eliza, Maser
1580: Teatro Olimpico, Vicenza (Palladioren heriotzaren ondoren bukatua bere semea Sillagatik eta 1585an Vincenzo Scamozzik eskenatokia diseinatu zuen)

Kanpo loturak aldatu

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Andrea Palladio

Datuak: Q177692
Multimedia: Andrea Palladio / Q177692

Andrea Palladio
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Andrea di Pietro della Gondola
Jaiotza	Padua, 1508ko azaroa
Herrialdea	Veneziako Errepublika
Heriotza	Vicenza eta Maser, 1580ko abuztuaren 19a (71 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Allegradonna ^(en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera Veneziera
Irakaslea(k)	Bartolomeo Cavazza ^(en) Gian Giorgio Trissino
Ikaslea(k)	ikusi Vincenzo Scamozzi
Jarduerak
Jarduerak	arkitektoa eta art theorist ^(en)
Lantokia(k)	Veneto Vicenza Venezia eta Udine
Lan nabarmenak	ikusi Basilica Palladiana ^(en) Gallerie dell'Accademia ^(en) Villa Saraceno ^(en) Villa Capra Gioiello di Vicenza ^(en) San Giorgio Maggiore Olympic Theatre ^(en)
Kidetza	Accademia delle Arti del Disegno ^(en)