Ab Asturica Burdigalam

Ab Asturica Burdigalam, Astorga-Bordele galtzada edo 34. galtzada (iter XXXIV) Astorga (Asturica Augusta) eta Bordele (Burdigala) batzen zituen erromatarren galtzada da^[1] .

Ibilbidea aldatu

Erromatar funtzionarioek bidaiarientzat gida moduan egiten zituzten "itinerarium" edo ibilbideetan agertzen zen, tartean Antoninorenean, Ravenakoan edo Peutingeriar taulan.

Astorga eta Bordele batzeko egungo Espainiako León, Palentzia eta Burgosko probintzietatik, Euskal Herriko Araba, Nafarroa Garaia eta Nafarroa Beherea herrialdeetatik eta Frantziako Akitania eskualdetik pasa zen.

Antoninoren Ibilbidearen arabera kokaleku eta gune hauek zeharkatzen zituen^[2]:

Asturica Augusta (Astorga)
Vallata (La Milla del Páramotik gertu)
Palantia (Reliegosetik gertu)
Viminacio (Calzadilla de la Cuezatik gertu)
Lacobriga (Carrión de los Condesetik gertu)
Dessobriga (Melgar de Fernamental)
Segisamone (Sasamón)
Deobrigula (Tardajos)
Tritium Autrigonum (Monasterio de Rodilla)
Virovesca (Briviesca)
Vindeleia
Deobriga (Miranda Ebro)
Iruña-Veleia
Suessatio (Arkaia?)
Tullonio (Dulantzi?)
Alba (Durruma (Donemiliaga))
Aracaeli (Zamartze)
Alantone (Atondo?)
Pompaelo (Iruñea)
Iturissa (Auritz/Auritzberri)
Summo Pyreneo^[3] (Ibañeta)
Immo Pyreneo^[3] (Donibane Garazi)
Carasa (Garrüze?)
Aquis Terebellicis (Akize)
Mosconnum
Segosa
Losa
Boios
Burdigala (Bordele)

Historia aldatu

Bidea Oktabio Augustok K.a. I. mendean, kantabriar gerretan kantabriar eta asturiarren aurka irabazi ondoren bultzatzen duen berrantolaketa administratiboaren ondorioa da^[4]. Asturica Augustan Legio X Gemina luzaroan egon zen kantonatua, seguruenik, Hispania ipar-mendebaldeko urre mehatzen ustiaketa eta garraioa babesteko.

Mende batzuk geroago Karlomagnok ibilbide hau erabili zuen Iruñea erasotzeko. Erdi Aroan Done Jakue bideak ordezkatu zuen, nahiz eta tarte batzuetan bide ezberdinak izan.

1808 eta 1814 artean Napoleonek Iberiar penintsula inbaditu zuenean, euskal tarteak erabili zituen eta zenbait urtez Napoleonen ibilbidea izenaz ezagutu zen.