Ángeles Cruz
Ángeles Cruz (Heroica Ciudad de Tlaxiaco, Mexiko, 1969) mexikar aktore, gidoilari eta zinema zuzendaria da.[1][2] Zuzendari eta gidoigile gisa egindako lan zinematografikoetan, salaketa soziala egiten du emakume, indigena eta lesbiana gisa.[3] Frantses Zinemako XVI. Tourreko Ariel eta La Palmita EFM Sariak eskuratu zituen.[4][5]Bilboko Zinegoak 2023ko ohorezko saria ere jaso zuen.[6]
| Ángeles Cruz | |
|---|---|
.jpg) | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Heroica Ciudad de Tlaxiaco (udalerria), 1969 (54/55 urte) |
| Herrialdea |  Mexiko |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Instituto Nacional de Bellas Artes y Literatura (en)  |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | aktorea, telebista-aktorea, zinema aktorea, film-zuzendaria eta gidoilaria |
   | |
Biografia aldatu
Jatorriz Villa Guadalupe Victoria komunitatekoa da, San Miguel el Granden, Oaxacako goi mendialdeko komunitate indigenakoa.[7][8] Bere ama-hizkuntza gaztelania da, eta bere aita-hizkuntza, berriz, misteka.[7] Bere komunitatean ez zegoen argirik, urik ez zinemarik. Hamasei urtez, film bakarra ikusi zuen: El joven Suárez (Suárez gaztea), aitak 16 mm-an zuena eta plano guztiak ezagutzen zituena. "Filma zineman ikusi nuenean, eraldatu egin ninduen, barnea mugitu zidan".[7]
Ingeniari agronomoa izan nahi zuen eta landan jardun lanean, baina bere familiak Tlaxiakora emigratu behar izan zuen lehenik eta Oaxacara gero, han Sergio Santamaría maisuari esker bere ikuspegia aldatu egin zuen.[7][8]
Miguel Cabrera Arte Hezkuntzako Zentroan ikasi zuen, Oaxakan, eta, ondoren, INBAren Antzerki Arte Eskolako Emanaldian lizentziatura egin zuen, Mexiko Hirian. Antzerkia ikasten hasi zen, eta zinemako lanak egin zituen aktore gisa.[9]
1994an hasi zen zinemako lehen paperekin. Aktore gisa egin zuen lehen filma La hija del puma film suediarra izan zen, Guatemalan indigenei buruz gertatutako sarraskiei buruzkoa. Suediako Akademiak aktore onenaren saria eman zion lehen film honi.
2011n, bere istorioak idazten hasi zen, eta zer kontatu zuela iruditu zitzaionean zuzendari lanari ekin zion. Ruben Luengasek animatu zuen. Lehenengo, María Renée Prudenciori eskatu zion laguntza, eta hark lagundu egin zion La tiricia o cómo curar la tristeza lanaren gidoian, eta zuzentzen hasi zen. Mexikoko Zinematografia Institutuak ekoitzi zuen eta Ariel Film Labur Onenaren saria jaso zuen 2013an, bai eta Frantziako Zinemako Tourrak luzatzen duen Palmita, Zilarrezko Jainkosa, Lambayaque Peruko Genero Saria, Huelvako aipamen bereziak eta abar.[10]
Handik aurrera, La carta, Arcángel film laburrekin jarraitu zuen, zuzendari gisa lehen film luzea egin zuen arte: Nudo Mixteco, Miriam Bravo, Sonia Couoh eta Noé Hernándezekin.[8] Hainbat aldiz bidaiatu behar izan zuten aktoreek, egoera hobeto ezagutzeko.
Emakumeak ardatz aldatu
Zuzendari gisa, emakumeen sexualitatearekin eta genero-indarkeriarekin lotutako gaiak landu ditu.[11] Hurbileko indarkeria-kasu bat ezagutzeak, haur-abusuei buruzko lehen film laburra, La tiricia o de cómo curar la tristeza, idatzi eta zuzentzera bultzatu zuen.(2012).[12] Zinema, nire buruari galdetzen diodana, deseroso zaidana, erantzun ezin dudana eta publikoarekin batera erantzuten dudana azaltzera eramaten nauen hizkuntza bihurtu da, erantzun posible bat aurkitzeko. Arima sendatzeko modu bat da..[7][13]
Nudo Mixteco (2021) filmean dauden emakumeen istorioen hiru bakarrizketa izan ziren gidoiaren ernamuina. Idazketa-tailerra egin zuen Laura Santullorekin, eta handik atera zen gidoi baten lehen tratamenduarekin. Hiru emakumek ez dute espaziorik beren bizitzei buruz Mexiko osoko arazo orokor bat erabakitzeko. "Mexikon emakume izatea zaila da, komunitateetan emakume izatea konplikatuagoa da, eta nik leku txiki hori aurkitu nahi dut beren patuari buruz erabaki dezaketen emakumeentzat" Nudo Mixteco izena gurutzatzen ari diren mendiei ere ematen die.[7] Bere komunitatean filmatzeko, Villa Guadalupe Victoriak bere filma egitea onartu behar izan zuen.[7]
Emakume lesbiana indigenak aldatu
Bi emakumeren arteko maitasunaren eszena esplizituei dagokienez, Nudo Mixteco filmea uste du beharrezkoa dela gauzak izendatzea eta esatea, mundu honetan gauza gehiegi ezkutatu baitira. Nire komunitatean beti xuxurletan lan egiten dela dirudi (...), homosexualitatea ezjakintasunagatik, dagoen itxitasun horrengatik eta niretzat garrantzitsua zen hura izendatzea eta irmoki erakustea, irudimenari ez uztea, ez autokensuratzea eta irudimenaren ildoan uztea, eta ikusleak osatzea. Sentitzen dut maitasunaren adierazpen bikaina dela, eta sentitzen dut, halaber, komunitateetako emakume lesbianak ilunpean egon direla, baztertuta. Gizonezkoaren homosexualitatea, gizonezkoaren ikuspegitik dena, izendatzea garrantzitsua iruditzen zitzaidan""[7]
Ibilbidea aldatu
Aktore aldatu
Zineman aldatu
- La Hija del Puma, Åsa Faringer eta Ulf Hultberg-ena, 1994.
- La otra conquista, Salvador Carrascorena, 1998.
- Rito terminal, Óscar Urrutia Lazorena, 2000.
- Aro Tolbukhin, Agustín Villarongarena, 2002.
- El violín, Francisco Vargasena, 2005.
- Espiral, José Pérez Solanorena, 2008.
- Marcelino, pan y vino, José Luis Gutiérrezena, 2010.
- Cenizas Eternas, Margarita Cadenasena, 2011.
- La niña, David Riker-ena, 2012.
- Tamara y la catarina, Lucía Carrerasena, 2016.
- Tiempo de LLuvia Itandehui Jansenena, 2018.
- Dos Fridas, Ishtar Yasin Gutiérrezena , 2018.
- La Ira o el Seol, Juan Morarena, 2018.
- Traición, Ignacio Ortizena, 2018.
Antzerkia aldatu
- Palabras, Fortunas de Andrómeda y Perseo
- Murmullos
- Estaba yo en casa y esperaba que lloviera
- La Tiricia
Telebista aldatu
- Aquí en la Tierra
- El Chapo
- Capadocia
- La malinche
- Lo que callamos las mujeres
Zuzendari aldatu
Sariak eta izendapenak aldatu
- 1994 Suediako Akademiak La hija del Puma filmeko aktore onenaren saria eman zion.
- 2000 Ariel Sarirako izendatua, Rito Terminal filmeko lanagatik
- 2017 Zilarrezko Kolon saria, Huelvako Zinema Iberoamerikarreko Zinemaldiko aktore onenaren kategorian,
- 2018an Ariel sarietarako izendatua.
- Bilboko Zinegoak 2023ko ohorezko saria jaso zuen.[16]
La tiricia o de cómo curar la tristeza (2012) aldatu
- Frantziako XVI. Zinemako Tourreko EFM Palmitak, 2013k, AMACCk ematen duen Film Laburrik Onenaren Ariela irabazi du. GIFF epaimahaiaren aipamen berezia. Huelva Españako Zinemaldi Iberoamerikarreko epaimahaiaren aipamen berezia. Genero Saria Peruko Lambayequeko Zinemaldian. Kazetari zinematografikoek ematen duten zilarrezko jainkosa.
- María Renée Prudenciorekin batera, Luna de Cristal jaialdian Gidoi Onena izendapena jaso zuen.
La Carta (2014) aldatu
- Fikziozko film labur onena Kino-Ich zinemaldia, Tabasco. FICH fikziozko film labur onena. 2015 Ariel Fikziozko Film Labur Onenaren Saria. Ikusleen saria Los Angeles Outfest-eko (EUA) Drama Labur Hoberenari. Aipamen berezia San Luis Potosí Jaialdian. 2016 Publikoaren Saria, Film Labur Hoberenari, Cologne LGBT zinemaldian.
Erreferentziak aldatu
- ↑ «No sólo es Yalitza: Conoce a Ángeles Cruz, la talentosa directora y actriz de Tlaxiaco, Oaxaca» Sopitas.com 27 de febrero de 2019.
- ↑ Ángeles Cruz en FilminLatino. .
- ↑ ««Soy mujer, indígena y lesbiana»: Ángeles Cruz» Homosensual 2020-03-13.
- ↑ «Empoderan a mujeres indígenas en cine» El Universal 30 de abril de 2017.
- ↑ Ángeles Cruz en FilminLatino. .
- ↑ zinegoak | Angeles Cruz zinegileak jasoko du Zinegoak 2023 Ohorezko Saria, DAMAren babesarekin. (Noiz kontsultatua: 2023-06-08).
- ↑ a b c d e f g h Ángeles Cruz estrena en Francia su película ‘Nudo Mixteco’. 11 de octubre de 2021.
- ↑ a b c «Women We Love: Ángeles Cruz: la creadora que lo entendió todo» Girls at Films 2020-03-18.
- ↑ SensaCine.com.mx. «Ángeles Cruz» SensaCine.com.mx.
- ↑ Directorio de realizadores mexicanos FICM | Cruz; Ángeles. .
- ↑ ««Soy mujer, indígena y lesbiana»: Ángeles Cruz» Homosensual 13 de marzo de 2020.
- ↑ Ángeles Cruz: la talentosa actriz y directora indígena que desafía estereotipos. 2020-03-21.
- ↑ a b La tiricia o cómo curar la tristeza, ver en línea en FilminLatino. .
- ↑ La carta, ver en línea en FilminLatino. .
- ↑ «La cineasta Ángeles Cruz en el cierre de «Miradas Locales»» www.digitalmex.mx.
- ↑ zinegoak | Angeles Cruz zinegileak jasoko du Zinegoak 2023 Ohorezko Saria, DAMAren babesarekin. (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q62078355
Multimedia: Ángeles Cruz / Q62078355
